ඩ්‍රෝන් හන්ටර්ස් නිදහස් කරයි: යුක්රේනය සහ රුසියාවේ අති නවීන විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් ආයුධ කට්ටලය ඇතුළත

• ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් පද්ධති විශාල පරාසයක්: යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙදෙනාම සම්ප්‍රදායික විමන් විරෝධී ගිනි අවියන් සහ මිසයිලයන් සිට ඉලෙක්ට්‍රොනික ජැමර්, ඩ්‍රෝන් “හන්තර්” සහ පරීක්ෂණාත්මක ලේසර් අවි දක්වා විවිධ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් ආරක්ෂණ පද්ධති පුළුල් පරාසයක් යොදවා ඇත english.nv.ua mexc.com. මෙම පද්ධති අතර යුද්ධ හමුදා මට්ටමේ ගුවන් ආරක්ෂණ, නැවත භාවිතයට ගත් වාණිජ උපාංග, ක්ෂේත්‍රයේ නිර්මාණාත්මක විසඳුම් සහ උසස් ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධ මෙවලම් ඇතුළත් වන අතර, සටනේ ඩ්‍රෝන් යුද්ධයේ අද්විතීය පරිමාණය පෙන්වයි.
• කයිනටික් ආරක්ෂණ අත්‍යවශ්‍ය බව පෙන්වයි: යුක්රේනයට බටහිර රටවල් විසින් සැපයූ Gepard ස්වයංක්‍රීය විමන් විරෝධී ගිනි අවියන් ඉරානයේ නිෂ්පාදිත Shahed කාමිකාසී ඩ්‍රෝන්වලට එරෙහිව තනිවම වඩාත් ප්‍රභල අවි ලෙස විශේෂඥයන් විසින් ප්‍රශංසා කර ඇත english.nv.ua. Gepard 100කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සේවයේ ඇති අතර, ද්විත්ව 35mm කැනන සහ රේඩාර් භාවිතා කරමින් පහළින් පියාසර කරන ඩ්‍රෝන් විනාශ කරයි. එසේම, බර යන්ත්‍ර ගිනි අවියන් සහ MANPADS (Stinger සහ Piorun මිසයිල වැනි) සමඟ සජීවී ගිනි කණ්ඩායම් යුක්රේනය විසින් පහර දමන ලද ඩ්‍රෝන්වලින් සම්පූර්ණයෙන්ම සමානව 40%ක් පමණ ගණනකට වගකිව යුතුය english.nv.ua. රුසියාව, එහිම ස්ථරගත ගුවන් ආරක්ෂණ පද්ධති මත රඳා පවතින අතර – උදාහරණයක් ලෙස, මොස්කව් අවට යුක්රේනීය UAV පහරවීම් වැළැක්වීමට Pantsir-S1 ගිනි-මිසයිල් පද්ධති භාවිතා කර ඇත en.wikipedia.org – පැරණි සෝවියට් වේදිකා සහ කෙටි දුර අවිද සමඟ ඩ්‍රෝන් ඉලක්ක කරයි.
• ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය දෙපාර්ශවයෙන්ම: ජැම් කිරීම සහ හැකින් කිරීම යනු ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් උපාය මාර්ගයේ ඉදිරිපසයි. යුක්රේනය බහුල ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධ (EW) පද්ධති ක්ෂේත්‍රයට හඳුන්වා දී ඇත, ඒවාට ඩ්‍රෝන් සංඥා හරවා හෝ ජැම් කළ හැකි අතර, බොහෝවිට විරුද්ධ UAV වලට GPS හෝ පාලනය අහිමි වී කඩා වැටෙයි. නව යුක්රේනියන් EW ජාලයක් වන “Atlas” සෙන්සර් සහ ජැමර් දහස් ගණනක් ඒකාබද්ධ “ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් බිත්ති”වක් ලෙස 1,300 කි.මී. ඉදිරිපස පුරා සම්බන්ධ කරයි, මෙය මෙහෙයුම්කරුවන්ට ඩ්‍රෝන් තර්ජන පිළිබඳ සජීවී දෘශ්‍යයක් සහ ඒවා කි.මී. 8ක් දුරින් ජැම් කිරීමේ හැකියාව ලබා දෙයි nextgendefense.com nextgendefense.com. එයට පිළිතුරු ලෙස, රුසියාව ජංගම EW ඒකක යොදවා ඇත – සෙබළුන් සඳහා පසුබෑම ජැමර්වලින් ආරම්භ කර වාහන සවිකළ පද්ධති දක්වා, AI බලගන්වන “Abzats” වැනි ඒවාද ඇතුළත් වන අතර, එය ස්වයංක්‍රීයව සියලු ඩ්‍රෝන් රේඩියෝ සංඥා ජැම් කළ හැක newsweek.com. තවත් රුසියානු නවෝත්පාදනයක් වන, පරිගණකය මත පදනම් වූ “Gyurza” ජැමර්, AI භාවිතයෙන් යුක්රේනියන් ඩ්‍රෝන් සංඥා තෝරාගෙන බාධා කරන අතර රුසියානු UAV වලට බාධා නොවන ලෙස ක්‍රියා කරයි newsweek.com. දෙපාර්ශවයම එකිනෙකාගේ ඉලෙක්ට්‍රොනික උපාය මාර්ගවලට නිතර ප්‍රතිචාර දක්වයි, මෙය රේඩියෝ සංඥා පරාසයේ ඉහළ තාක්ෂණික “පූස සහ මීයා” ක්‍රීඩාවකට හේතු වෙයි.
• ඩ්‍රෝන් එදිරිව ඩ්‍රෝන් – අන්තර්ග්‍රාහක විප්ලවය: විශාල ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාරයන්ට මුහුණ දෙන අතරතුර, යුක්රේනය සහ රුසියාව වැඩි වශයෙන්ම ඩ්‍රෝන් ඩ්‍රෝන්වලට හඹා යන අන්තර්ග්‍රාහක ඩ්‍රෝන් වෙත හැරෙමින් සිටී. යුක්රේනය ඉතා ඉක්මනින් “ස්ටින්” සහ “ටයිටන්” වැනි අඩු වියදම් අන්තර්ග්‍රාහක ඩ්‍රෝන් සංවර්ධනය කර ඇත, ඒවා 300+ කි.මී./පැ. වේගයෙන් සහ මතක AI භාවිතයෙන් ස්වයංක්‍රීයව විරුද්ධ ඩ්‍රෝන්වලට ගැටීම හෝ පිපිරීම සිදු කරයි mexc.com. සමහර යුක්රේන අන්තර්ග්‍රාහකයන් දහසකටත් අඩු ඩොලර් වියදමින් නිපදවා ඇති අතර, දැනටමත් රුසියානු Shahed සහ Lancet වැනි loitering munitions දහස් ගණනක් විනාශ කර ඇත mexc.com. ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කි ප්‍රකාශ කළේ, නව AI ඩ්‍රෝන් මොඩියුල (SkyNode) දහස් ගණනක් මෙම අන්තර්ග්‍රාහකයන් තවත් නිපදවීමට වෙන් කර ඇති බවයි mexc.com mexc.com. රුසියාවද තමන්ගේම අන්තර්ග්‍රාහක ඩ්‍රෝන් ක්ෂේත්‍රයට ඉක්මනින් පිවිසෙමින් සිටී: විශේෂ උදාහරණයක් වන්නේ “යෝල්කා” ඩ්‍රෝනයයි, රුසියානු ආරක්ෂක බලකා විසින් භාවිතා කරන, අතෙන් එල්ලන, 1 කි.මී. දුරක් තුළ fire-and-forget ස්වයංක්‍රීය ප්‍රහාරයක් සිදු කළ හැකි කයිනටික් අන්තර්ග්‍රාහකයකි mexc.com. 2025 ප්‍රදර්ශනයකදී, රුසියානු සංවර්ධකයන් Skvorets PVO, Kinzhal, BOLT, Ovod වැනි අන්තර්ග්‍රාහක ආකෘති කිහිපයක් හඳුන්වා දුන්නේය, ඒවා සියල්ල 250–300 කි.මී./පැ. වේගයෙන් පහල උසින් ඇති ඉලක්ක AI මගින් නිරවද්‍යව විනාශ කිරීමට නිර්මාණය කර ඇත mexc.com mexc.com. මෙම නවීන “ඩ්‍රෝන් එදිරිව ඩ්‍රෝන්” සටන දෙරටේම ගුවන් ආරක්ෂාවට නව පියවරක් එක් කරයි.
• අකාරාත්මක සහ අඩු තාක්ෂණික ක්‍රම: සෑම විටම විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් උපාය මාර්ගය උසස් තාක්ෂණික නොවේ. යුක්රේන සහ රුසියානු සෙබළුන් දෙපාර්ශවයම සරල ක්ෂේත්‍ර නවෝත්පාදන භාවිතා කර ඇත. උදාහරණයක් ලෙස, ජාල හෝ කම්බි තැන තැන ඇද දැමීමෙන් පැමිණෙන ලෝයිටරින් ඩ්‍රෝන හසුකර ගැනීමට හෝ කලින් පිපිරවීමට හැකිවේ, මෙය FPV ඩ්‍රෝන ප්‍රහාර මාර්ගිකව හඳුනාගත් පසු භාවිතා කළ තාක්‍ෂණයකි oe.tradoc.army.mil. යුක්රේනය විසින් විශේෂ 5.56mm විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් තුවක්කු වට “Horoshok” (“බටලය”) ලෙස නම් කර ඇති එකක් හඳුන්වා දී ඇත – මෙය මැද අහසේදී කුඩා කණිෂ්ඨ බීජ කුලයක් බවට බෙදෙයි – සෙබළෙකුගේ ප්‍රහාරක තුවක්කුව ඩ්‍රෝන පහරදීමට මීටර් 50ක් දුරට අර්ධ-ගිනි අවියක් බවට පරිවර්තනය කරයි san.com san.com. මෙම වට සෙබළුන්ට කුඩ්‍රෝපටර් හෝ FPV ඩ්‍රෝනවලට වහා ප්‍රතිචාර දක්වන්න හැකිවීමත්, විශේෂ ගිනි අවියක් රැගෙන යාමෙන් තොරවයි. රුසියාව, තම පාර්ශවයෙන්, සමහර සෙබළුන්ට ඇඳිය හැකි විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් ජැමර් – හිසට සවිකළ ඇන්ටෙනා සහ කුඩා බලශක්ති පැකේජ සමඟ කුඩා ඒකක – ලබාදෙමින් පෙනේ, මෙය තනි සෙබළුන්ට ඉහළින් පවතින නිරීක්ෂණ ඩ්‍රෝනවලට ආරක්ෂණ බුබුලක් ලබාදීමට අදහස් කර ඇත (ප්‍රායෝගික ආකෘතියක් 2025 මැද භාගයේ රුසියානු සමාජ මාධ්‍යයේ පෙන්වා දී ඇත) economictimes.indiatimes.com economictimes.indiatimes.com. මෙවැනි අකාරාත්මක විසඳුම් ඩ්‍රෝන භීෂණය කණ්ඩායම් මට්ටමට පවා ව්‍යාප්ත වී ඇති බව අවධාරණය කරයි.
• ජාත්‍යන්තර සහාය සහ උසස් පද්ධති: බටහිර රටවල් විසින් සැපයූ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් පද්ධති, ස්ථරිත ආරක්ෂක උපායමාර්ගයකට ඒකාබද්ධ කරමින්, යුක්රේනයේ ආයුධ ගබඩාව ශක්තිමත් කර ඇත. ජර්මනිය Gepard සහ IRIS-T SLM මධ්‍යම පරාස SAM පද්ධතිද ලබාදී ඇත. මෙවැනි පද්ධති ගණනින් අඩු වුවද, රේඩාර් මගින් මාර්ගෝපදේශිත මිසයිල භාවිතයෙන් ඩ්‍රෝන විනාශ කිරීමට සාර්ථකව හැකිවී ඇත english.nv.ua. එක්සත් ජනපදය විසින් අවම වශයෙන් L3Harris VAMPIRE කට්ටල ඒකක 14ක් (වාහන මත ස්ථාපිත කළ හැකි, ලේසර් මගින් මාර්ගෝපදේශිත රොකට් ප්‍රහාරක පද්ධතියක්) ලබාදී ඇත (ඇණවුම් කළ සියලු ඒකක 2023 අවසානය වනවිට ලබාදී ඇත) militarytimes.com militarnyi.com. NATO සගයන් විසින් ලිතුවේනියාවේ “SkyWiper” EDM4S වැනි ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් “ගන්” (ජැමිං රයිෆල්) සහ කුඩා UAV හඳුනාගැනීම සඳහා විශේෂිත රේඩාර් සහ සංවේදක දායක කර ඇත. NATO රටවල් කිහිපයක් (සහ පුද්ගලික සමාගම් 50කට වැඩි ප්‍රමාණයක්) ද 2024 දී යුක්රේනය සමඟ එක්ව නවීනතම ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් තාක්ෂණය පරීක්ෂා කිරීම සඳහා සංයුක්ත අභ්‍යාසවලට සහභාගී වී ඇත – ඩ්‍රෝන්-හැකින් සොෆ්ට්වෙයාර් සිට නව ධිශක්ති ආරක්ෂණ දක්වා reuters.com reuters.com. මෙම ජාත්‍යන්තර සහාය නිසා යුක්රේනයට “ස්ථරිත” ගුවන් ආරක්ෂාවක් – සම්ප්‍රදායික ගුවන් ආරක්ෂක ඒකක, ඉලෙක්ට්‍රොනික යුධ හා ස්ථාන ආරක්ෂක කණ්ඩායම් ඒකාබද්ධ කරමින් – නගර සහ ඉදිරිපස සෙබළුන් ඩ්‍රෝන ප්‍රවේශ වලින් ආරක්ෂා කිරීමට හැකිවී ඇත.
• ලේසර් අවි යුද්ධ භූමියේ පළමු වරට: වැදගත් මීලගක් ලෙස, යුක්රේනය යුද්ධයේදී ලේසර් පදනම් කරගත් විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් අවි භාවිතා කළ පළමු රටවල් අතරින් එකක් බව කියයි. “ට්‍රයිසුබ්” (ත්‍රයිඩන්ට්) ලෙස කේත නාමය දෙන ලද මෙම රහසිගත පද්ධතිය 2024 අග භාගයේදී යුක්රේනික හමුදාධිපතිවරයෙකු විසින් පළමුවෙන් පිළිගනු ලැබූ අතර, අඩු උසින් පියාසර කරන Shahed ඩ්‍රෝන විනාශ කිරීමට යොදවා ඇති බව වාර්තා වේ defensenews.com defensenews.com. ඡායාරූප කිසිවක් නිකුත් කර නොමැති නමුත්, නිලධාරීහු පෙන්වා දුන්නේ මෙය 2–3 කි.මී. දුරින් UAV විනාශ කළ හැකි බවයි. එය සත්‍ය නම්, යුක්රේනය ඍජු-ශක්ති අවි යුද භාවිතයට ගෙන එන ඉතා සීමිත රටවල් කණ්ඩායමට එකතු වී ඇත. රුසියාවද ලේසර් අවි සංවර්ධනය කර ඇත: එහි බොහෝ කලක සිට ප්‍රචාරය වූ “පෙරෙස්වෙට්” ලේසරය හමුදා ඒකක සමඟ යොදවා ඇති නමුත් එය ප්‍රධාන වශයෙන් උදව් කරන්නේ උළාකාන්ත සෙන්සර් අන්ධ කිරීම සඳහාය, ඩ්‍රෝන පහරදීම සඳහා නොවේ defensenews.com. 2022දී, රුසියානු නායකත්වය “සදිරා” නම් නව ට්‍රක් මත සවිකළ ලේසර් පරීක්ෂා කරමින් සිටින බවත්, එය ඩ්‍රෝන 5 කි.මී. දුරින් විනාශ කළ හැකි බවත් ප්‍රකාශ කළේය defensenews.com. නමුත්, ඇමරිකානු සහ යුක්රේනික ආරංචි මාර්ග එවකට සජීවීව සදිරා භාවිතයේ තිබූ බවට සාක්ෂි හමු නොකළේය defensenews.com. 2025ට පැමිණි විට, රුසියාව පොදු ජනතාවට කිහිපයක් මොබයිල් ලේසර් ගුවන් ආරක්ෂණ පද්ධති පෙන්වා දී ඇති අතර, ඒවා පරීක්ෂණවලදී (ඒවාත් සමූහ ඩ්‍රෝන පවා) “හඳුනාගෙන අක්‍රිය කළා” යැයි වාර්තා වේ economictimes.indiatimes.com. යුද්ධ භූමියේ ලේසර් මගින් ඩ්‍රෝන විනාශ කිරීම තවමත් අල්ප වුවද, දෙපාර්ශවයම අඩු පිරිවැයකින් විශාල ඩ්‍රෝන ප්‍රහාර වලට එරෙහිව ඍජු-ශක්ති අවි අනාගතයේ ප්‍රධාන විසඳුමක් ලෙස දකිනවාය.
• ආපන හා කාර්යක්ෂමතා සාධක: ඩ්‍රෝන වලට එරෙහිව ක්‍රියා කිරීමේ ප්‍රධාන අභියෝගයක් ආර්ථිකමයයි – ඩොලර් 500,000ක් වටිනා මිසයිලයක් ඩොලර් 20,000ක් වටිනා ඩ්‍රෝනයක් විනාශ කිරීමට භාවිතා කිරීම තිරසාර නොවේ. යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙදෙනාම අඩු වියදම් විකල්ප උත්සාහයෙන් සොයමින් සිටිති. අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන එක විසඳුමක් ලෙස ඇත: ඒවා සෑදිය හැක්කේ සෙසු සිය ගණනකට හෝ දහස් ගණනකට ඩොලර් කිහිපසියකට, වර්ධනය වන ඩ්‍රෝන කර්මාන්තයන් උපයෝගී කරගෙන, විශාල ප්‍රමාණයක් ලෙස යොදවා හැක mexc.com mexc.com. මෙම වියදම් අසමතුලිතතාවය ඉතා වැදගත් වන අතර රුසියාව එක් රැල්ලක සිය ගණනක් වියදම් කළ හැකි Shahed ඩ්‍රෝන යොදවයි english.nv.ua english.nv.ua. යුක්රේනයේ උපායමාර්ගය වන්නේ මිල අධික ගුවන් ආරක්ෂණ මිසයිල භාවිතා කිරීම ක්‍රූස් මිසයිල හෝ ගුවන් යානා සඳහා පමණක් සීමා කර, ඩ්‍රෝන ප්‍රහාර වලට එරෙහිව ගිනි අවිය, ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය සහ ඩ්‍රෝන අල්ලාගන්නා උපකරණ භාවිතා කිරීමයි mexc.com english.nv.ua. රුසියාවද එසේම යුක්රේන ඩ්‍රෝන වලට එරෙහිව අඩු වියදම් AA වෙඩි හෝ ජැමිං කිරීම කැමති වේ. ආර්ථිකය තනි සෙබළා දක්වා පවා පැමිණ ඇත: යුක්රේනයේ රවුන්ඩ් එකකට ඩොලර් 1–2 වියදම් වන Horoshok විරුද්ධ ඩ්‍රෝන ගිනි අවිය සෑම රයිෆල්ධාරියෙකුටම ඩ්‍රෝන වෙඩි තැබීමේ හැකියාව අඩු වියදමින් ලබාදේ san.com san.com. මූලික වශයෙන්, අඩු වියදම, විශාල ප්‍රමාණයෙන් යොදවිය හැකි බව සහ භාවිතය පහසු වීම යන කරුණු යුද්ධ භූමියේ විරුද්ධ ඩ්‍රෝන පද්ධති ඇගයීමේදී මූලික කාර්ය සාධනයට සමාන ලෙස වැදගත් වී ඇත.
• 2024–2025 ප්‍රවණතා – ඉතා වේගයෙන් නව්‍යකරණය: යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන සහ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන ක්‍රියාමාර්ග අතර සටන ඉතා වේගයෙන් විකාශනය වෙයි. 2024දී, රුසියාව අවහිර කළ නොහැකි UAV භාවිතා කිරීම ආරම්භ කළා, ඒවා ෆයිබර්-ඔප්ටික් තන්තුවල හෝ ස්වයංක්‍රීය මාර්ගෝපදේශනය භාවිතා කරයි, යුක්රේනයේ බොහෝ ජැමර් mexc.com අක්‍රිය කරමින්. 2025 මැද වන විට, එවැනි තන්තුවලින් බැඳි ඩ්‍රෝන සහ සංඥා-ඉස්කුරුප්පු තාක්ෂණය හරහා රුසියානු ඩ්‍රෝන කිහිපයක් සම්ප්‍රේෂණ විදුලි සෙරෙප්පු වලට නොසලකා හැරිය හැකි විය. යුක්රේනය ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ නව්‍යකරණය වේගවත් කිරීමෙනි: ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කි 2025 මැදදී දේශීය නිෂ්පාදකයින්ට දිනකට 1,000 අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන තොග නිෂ්පාදනය කිරීමට නියෝග කළේ උච්චප්‍රමාණවත් තර්ජනයට මුහුණදීමටයි strategicstudyindia.com. නව හමුදා තාක්ෂණ ආරම්භක මධ්‍යස්ථාන (Brave1 වැනි උත්සාහයන්) මගින් Horoshok වටය සහ විවිධ AI-සංචාලිත ඩ්‍රෝන වැනි නව නිපැයුම් කිහිපයක් මස කිහිපයකින් නිපදවා ඇත san.com san.com. දෙපාර්ශවයම තම ප්‍රති-ඩ්‍රෝන ආරක්ෂාව වැඩි වශයෙන් ඒකාබද්ධ කරයි – යුක්රේනයේ Atlas ජාලය “පද්ධති-අතර පද්ධති” ඒකාබද්ධ කිරීමේ උදාහරණයකි nextgendefense.com nextgendefense.com, සහ රුසියාවද තම ජැමර් Pantsir බැටරි හෝ සෙරෙප්පු කණ්ඩායම් සමඟ යුගල කරමින් ඕනෑම හිස් තැන් ආවරණය කරයි en.wikipedia.org. විශේෂඥයින් පෙන්වා දෙන්නේ එක් එක් නව්‍යකරණයකට කෙටි කාලයක් පමණක් පවතින බවයි: “ඔබ සංවර්ධනය කරන තාක්ෂණය මාස තුනක්, හැමොත් මාස හයයි. ඊට පස්සේ ඒක පරණයි,” යැයි යුක්රේනියානු ඩ්‍රෝන යුද්ධ විශේෂඥයෙකු පැවසීය, හැඩගැස්වීමේ උද්යාමය අවධාරණය කරමින් reuters.com. 2025 අගභාගයේදී, මෙම නවීන ක්‍රියාමාර්ග සහ ප්‍රතික්‍රියා චක්‍රය නවත්වන්නට නොහැකිව දිගහැරෙයි, යුක්රේනයේ අහස සම්පූර්ණයෙන්ම ලෝක හමුදා ආචාරධර්මය නැවත නිර්වචනය කළ හැකි ප්‍රති-ඩ්‍රෝන යුද්ධ තාක්‍ෂණ සඳහා විශාල පරීක්ෂණ භූමියක් බවට පත්වෙයි.

---

හැදින්වීම: ඉදිරිපස රේඛාවේ ඩ්‍රෝන සහ ඒවාට ප්‍රතිචාර දැක්විය යුතු අවශ්‍යතාවය

අණ නොදෙන ගුවන් යානා යුක්රේනයේ යුද්ධයේ මධ්‍යස්ථානයට පැමිණ ඇත, විමර්ශනය සිදු කිරීම, ආර්ටිලරි ගිනි අවධානය සකස් කිරීම සහ කමිකාසී ප්‍රහාරයන්ගෙන් ඉලක්ක පහරදීම සිදු කරමින්. ඒවායේ ව්‍යාප්තිය නිසා විශ්ලේෂකයන් බොහෝ දෙනෙක් මෙම ගැටුම පළමු සම්පූර්ණ පරිමාණ “ඩ්‍රෝන් යුද්ධය” ලෙස නම් කර ඇත atlanticcouncil.org. කුආඩ්කොප්ටර් සහ ලොයිටරින් මියුනීෂන් දිවා රාත්‍රි නොනවතින ලෙස යුද්ධ භූමියේ ව්‍යාප්ත වීම නිසා, යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙපාර්ශවයම අද්විතීය පරාසයක ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් පද්ධති සංවර්ධනය කිරීමට බලකර ඇත. මෙය සෝවියට් යුගයේ ගුවන් ආරක්ෂක ගිනි අවි නැවත භාවිතයට ගැනීමේ සිට නවීන ඉලෙක්ට්‍රොනික ජැමර් සහ ආරම්භක ලේසර් අවි දක්වා විවිධ වේ. එක් එක් පාර්ශවයේ අරමුණ සරලයි: ආරක්ෂාවට එන ඩ්‍රෝන් හඳුනාගෙන ඒවා හානි කිරීමට පෙර විනාශ කිරීම හෝ අක්‍රිය කිරීම. නමුත් එම අරමුණ සපුරාලීම සංකීර්ණ බවට පත්වී ඇත, නවීන තාක්ෂණික අවි තරඟයක් ඇති කරමින්, නිතරම වැඩිදියුණු වන ඩ්‍රෝන් සහ ඒවා විනාශ කිරීමට ඇති මෙවලම් අතර.

මෙම වාර්තාව යුක්රේනය සහ රුසියාව විසින් යොදන ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් අවි පිළිබඳව විස්තරාත්මකව විමර්ශනය කරයි, ඩ්‍රෝන් තර්ජනයට එක් එක් පාර්ශවය කෙසේ මුහුණ දෙනවාද යන්න සසඳයි. අපි හමුදා මට්ටමේ පද්ධති (ගුවන් ආරක්ෂක මිසයිල සහ ගිනි අවි වැනි), ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධ ක්‍රම, වෙනත් ඩ්‍රෝන්වලට මරන්න නිර්මාණය කළ අන්තර්ගත ඩ්‍රෝන්, ඉදිරි පෙරමුණේ අතේ ඇති විසඳුම්, සහ යුක්රේනයට ජාත්‍යන්තර හවුල්කරුවන්ගෙන් ලැබෙන සහාය ආදිය ආවරණය කරයි. මෙම ක්‍රම කෙතරම් ප්‍රභලදැයිද, 2024–2025 කාලය තුළ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් උපාය මාර්ගවල වේගවත් නව්‍යකරණයක් සිදුවී ඇති ආකාරයද අපි විමර්ශනය කරමු. ඩ්‍රෝන් යුද්ධය විකාශනය වන තරමට ආරක්ෂාවද එයට අනුකූලව වෙනස් වේ – ඉතා වේගයෙන් වෙනස් වන “බළලා සහ මීයා” තත්ත්වයක් ඇති කරමින් යුද්ධ භූමියේ ගුවන් ආරක්ෂාව නැවත අර්ථ දක්වයි.

කයිනටික් ආරක්ෂාව: ගිනි අවි, මිසයිල සහ නව ගිනි අමුත්තා

වෛරී ඩ්‍රෝනයක් නවත්වන සරලම ක්‍රමය වන්නේ එය පහරදී පහතට දැමීමයි. යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙපාර්ශවයම විවිධ කයිනටික් ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති භාවිතා කරයි – මූලික වශයෙන්ම ඩ්‍රෝනයක් භෞතිකව විනාශ කිරීමට ව්‍යුහයක් හෝ මිසයිලයක් ගිනිකිරීම. මෙය බර ගුවන් ආරක්ෂක ගිනි අවි යුධ රථවල සිට උරහිසින් ගිනිකළ හැකි මිසයිල සහ විශේෂ ගිනි අමුත්තා සහිත කුඩා අවි දක්වා විවිධ වේ.

යුක්රේනයේ විශාල ආයුධ: යුක්රේනය සඳහා විශේෂයෙන් කටයුතු කළ ප්‍රධාන ආයුධයක් වන්නේ ජර්මනියේ නිෂ්පාදිත Gepard ස්වයංක්‍රීය විමන් විරෝධී ගිනි අවි ය. හමුදා විශේෂඥයන්ගේ සමීක්ෂණයකදී, ට්‍රැක් කරන ලද Gepard යන්ත්‍රය යුක්රේනයේ අවි ගබඩාවේ ඉහළම ඩ්‍රෝන් විනාශකාරී අවි ලෙස එකඟව ශ්‍රේණිගත කරන ලදී english.nv.ua english.nv.ua. මුල් වරට 1970 දශකයේදී ජෙට් සහ හෙලිකොප්ටර්වලට එරෙහිව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඉදිකර තිබූ Gepard හි යුගල 35mm ස්වයංක්‍රීය ගිනි අවි (සෙවීමේ රේඩාර් සහ හඹා යාමට රේඩාර් සහිතව) මන්දගාමී, අඩු උසින් පියාසර කරන Shahed-136 කාමිකාaze ඩ්‍රෝන හඳුනා ගැනීමට සහ විනාශ කිරීමට ඉතා සුදුසු බව පෙන්වා දුන්නා, රුසියාව 2022 අග භාගයේදී විශාල වශයෙන් භාවිතා කිරීමට ආරම්භ කළේය english.nv.ua. මෙම පද්ධතිය වායු-විස්ෆෝටන ගිනි අවි භාවිතා කරයි, එය ශරපනල් විසිරවීමෙන් පහරදීමේ හැකියාව දැඩි ලෙස වැඩි කරයි. විශ්‍රාමික කර්නල් වික්ටර් කෙව්ලියුක් පෙන්වා දුන්නේ, “Gepard යන්ත්‍රය Shahed ඩ්‍රෝනවලට එරෙහිව ඉතා කාර්යක්ෂමයි, එහි ඉහළ වෙගයෙන් ගිනි තැබීම සහ බලවත් කෙටි දුර රේඩාර් නිසායි.” english.nv.ua එහි සාර්ථකත්වය නිසා ජර්මනිය සහ යුක්රේනය දැන් තවත් වේගවත් ඉලක්ක වලට එරෙහිව සටන් කිරීමට වඩා හොඳ සංවේදක සහ ගිනි පාලන පරිගණක සමඟ යාත්‍රා නවීකරණය කිරීම සලකා බලයි english.nv.ua. Gepard යන්ත්‍රවලට අමතරව, යුක්රේන හමුදාව සෝවියට් යුගයේ විමන් විරෝධී ගිනි අවි ද භාවිතා කරයි, උදාහරණයක් ලෙස ඇදගෙන යන ZU-23-2 (23mm යුගල ගිනි අවි) – බොහෝවිට පික්අප් ට්‍රක් මත අනුකූලව සවි කර ඇත – ඒවා පැරණි වුවද, ඩ්‍රෝනවලට ඉතා ආසන්නව ඉහළ වෙගයෙන් ගිනි තැබීම සඳහා වටිනාය english.nv.ua.

ජංගම ගිනි කණ්ඩායම් සහ MANPADS: ඩ්‍රෝන හදිසි ලෙසත් විශාල සංඛ්‍යාවකින්ත් පෙනී සිටිය හැකි නිසා, යුක්රේනය ඉතාමත් ජංගම ගුවන් ආරක්ෂක ගිනි කණ්ඩායම්ද නිර්මාණය කර ඇත. මෙය ජීප්, පික්අප් වාහන හෝ ATV වලින් වේගයෙන් ගමන් කරන කුඩා ඒකක වන අතර, බර යන්ත්‍රගන සහ MANPADS (මිනිස්-පෝර්ටබල් ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති) මිශ්‍රයක් සමඟ සන්නද්ධ වේ english.nv.ua. සාමාන්‍ය කණ්ඩායමක් සතුව ඇමරිකාවේ නිෂ්පාදිත M2 Browning .50-කැල් (12.7mm) යන්ත්‍රගනක් සහ පොලන්තයේ Piorun හෝ ඇමරිකානු Stinger ඉන්ෆ්‍රාරෙඩ් හෝමින්ග් මිසයිලයක් සඳහා ප්‍රක්ෂේපකයක් තිබිය හැක english.nv.ua. යන්ත්‍රගන මන්දගාමී අයත් නොවන යානා වෙත වෙඩි තැබිය හැකි අතර, උණුසුම්-සොයන මිසයිල ඩ්‍රෝන උසට පියාසර කරන විට ඉතා ප්‍රභල වේ. මුලදී, මෙම අවි කිහිපයක් පුරාණ ලෙස පෙනුනේය – උදාහරණයක් ලෙස, දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේ Browning M2 කිසිවෙකු විසින් පෞරාණිකයක් ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කළාය – නමුත් ඒවා තම වටිනාකම පෙන්වා දී ඇත Shahed ඩ්‍රෝන නිතරම විනාශ කිරීමෙන් english.nv.ua. යුක්රේන යුද හමුදාපති ඔලෙක්සැන්ඩර් සිරස්කි අනුව, එවැනි ජංගම ගිනි කණ්ඩායම් 2023 වන විට සියලුම සතුරු ඩ්‍රෝන වලින් සෙරෙව්ව 40% ක් විනාශ කිරීමට වගකිව යුතු වූහ english.nv.ua. ඔවුන්ගේ චාපලතාවය සහ ස්තරගත අවි නිසා ඉහළ මට්ටමේ ආරක්ෂාවන් හරහා පැන යන ඩ්‍රෝනවලට ප්‍රතිචාර දීමට ඔවුන්ට හැකියාව ලැබේ. රුසියාවද තම පැත්තේ සමාන උපාය මත ක්‍රියා කරයි: බොහෝ රුසියානු ඒකක පැරණි ZU-23 ගිනි අවි හෝ නව 30mm ස්වයංක්‍රීය ගිනි අවි ට්‍රක් වලට සවිකර UAV වලින් මූලස්ථාන ආරක්ෂා කරයි, සහ රුසියානු සෙබළුන් සාමාන්‍යයෙන් Igla හෝ Verba වැනි MANPADS භාවිතා කරයි යුක්රේන පරීක්ෂණ ඩ්‍රෝන හෝ රැඳී සිටින අවි දෘශ්‍ය පරාසයේ පෙනෙන විට විනාශ කිරීමට උත්සාහ කිරීම සඳහා.

කෙටි දුර ගුවන් ආරක්ෂණ මිසයිල්: ඉහළම තත්ත්වයේ, රට දෙකම කෙටි දුර SAM පද්ධති ගුවන් ආරක්ෂාව සඳහා ඒකාබද්ධ කර ඇති අතර, දැන් ඒවා බරපතළ ලෙස ඩ්‍රෝන් අල්ලා ගැනීම සඳහා යොදවා ඇත. යුක්රේනයට ජර්මනියේ IRIS-T SLM (ඉන්ෆ්රා රෙඩ් මාර්ගෝපදේශිත මිසයිලයක් සහිත මධ්‍යම දුර SAM පද්ධතියක්) වැනි නවීන බටහිර පද්ධති සීමිත ප්‍රමාණයක් ලැබී ඇත. IRIS-T ඩ්‍රෝනවලට එරෙහිව ඉතා කාර්යක්ෂම බව පෙන්වා දී ඇත – එහි නිරවද්‍ය මාර්ගෝපදේශනයෙන් කුඩා UAV පවා පහසුවෙන් පහර දිය හැක – නමුත් සේවාවේ පවතින්නේ බටරි කිහිපයක් පමණි (2025 මුල් භාගයේදී සතර හයක් පමණ) සීමිත සැපයුම නිසා english.nv.ua english.nv.ua. මෙම වටිනා මිසයිල් (ඒවා මිල අධික වන අතර ඉහළ තර්ජන සඳහාද අවශ්‍යයි) ඉතිරි කර ගැනීම සඳහා, යුක්රේනය IRIS-T සහ NASAMS ප්‍රධාන නගර හෝ යටිතල පහසුකම් අවට ප්‍රධාන වශයෙන් යොදයි, ඉහළ ප්‍රමාණයේ ආරක්ෂාවන් මග හැරෙන අවස්ථා කිහිපයකදී ඩ්‍රෝන පහර දීමට ඒවා භාවිතා කරයි. රුසියාව, තම පැත්තෙන්, බොහෝ Pantsir-S1 ගන් සහ මිසයිල් පද්ධති සහ Tor-M2 SAM පද්ධති කෙටි දුර ඩ්‍රෝන විරුද්ධ ආරක්ෂාවන් ලෙස යොදයි. Pantsir යනු 30mm ස්වයංක්‍රීය ගිනි අවියන් සහ රේඩාර් මාර්ගෝපදේශිත මිසයිල් ට්‍රක් රථයක මත ඒකාබද්ධ කළ පද්ධතියකි – රුසියානු හමුදාව ammo ගබඩා වලින් මොස්කව් දක්වා ප්‍රධාන ස්ථාන වටා Pantsir ඒකක යොදා ඩ්‍රෝන පහර දීම වැළැක්වීමට කටයුතු කර ඇත en.wikipedia.org. විශේෂයෙන්, 2023 මැයි මාසයේදී මොස්කව් නගරයට එල්ල වූ යුක්රේන ඩ්‍රෝන ප්‍රහාරයකදී, රුසියානු නිලධාරීන් වාර්තා කළේ “ඩ්‍රෝන තුනක් ඉලෙක්ට්‍රොනික යුධ කටයුතු මගින් අක්‍රිය කරන ලදි… තවත් ඩ්‍රෝන පහක් Pantsir-S මගින් පහර දමා විනාශ කරන ලදි” නගරයේ ආසන්න ප්‍රදේශවලදී බවයි en.wikipedia.org. මෙය රුසියාව කෙටි දුර මිසයිල් සහ ජැමින් එකටම භාවිතා කරන ආකාරය උදහන් කරයි. Tor පද්ධතිය, සිරස් ලෙස මිසයිල් ප්‍රक्षේපණය කළ හැකි ට්‍රැක් රථයකි, එයද යුක්රේන UAV වලට එරෙහිව යොදා ඇත (Tor හි රේඩාර් සහ ඉතා වේගයෙන් ප්‍රතිචාර දක්වන මිසයිල් කුඩා, වේගවත් ඉලක්ක – ක්‍රූස් මිසයිල් හෝ ඩ්‍රෝන වැනි – පහර දීමට නිර්මාණය කර ඇත). කාර්යක්ෂම වුවද, මෙම SAM පද්ධති යුක්රේනයේ පද්ධතිවලටත් සමාන ගැටළුවකට මුහුණ දෙනවා: වියදම් අධික මිසයිලයක් භාවිතා කර ප්ලාස්ටික් ඩ්‍රෝන එකක් විනාශ කිරීම නිතර සිදු කළහොත් ආර්ථිකමය වශයෙන් අලාභදායක විය හැක.

කුඩා අවි සහ “ඩ්‍රෝන් වටරවුම්”: වෙනත් සියල්ල අසාර්ථක වූ විට, භූමියේ සිටින සෙබළුන් කඩිසිටියෙන් ඩ්‍රෝන වෙත වෙඩි තැබීමට රයිෆල් හෝ යන්ත්‍රගන අවි භාවිතා කරයි. සාමාන්‍ය බුලට් වලින් කුඩා ක්වොඩ්කොප්ටරයක් වෙත පහර දීම ඉතා දුෂ්කරය, නමුත් යුක්රේනය නවෝත්පාදන විසඳුමක් හඳුන්වා දී ඇත: විශේෂ 5.56×45mm ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් වටරවුමක්, එය රයිෆලයක් තාවකාලික ශොට්ගන් එකක් බවට පරිවර්තනය කරයි. “හොරොෂොක්” (අර්ථය “ඉරිඟු”) ලෙස වෙළඳ නාමගත කරන ලද මෙම වටරවුම සාමාන්‍ය කාත්‍රිජයක් ලෙස වෙඩි තැබිය හැකි අතර, මැද අහසේදී කොටස් පහකට බිඳී ඝන පෙලට්ස් බවට පත්වීමට ඉංජිනේරුකරණය කර ඇත san.com. මෙම පැතිරීමේ රටාව නිසා සමීප දුරකින් ඩ්‍රෝනයකට පහර දීමේ හැකියාව වැඩිවේ – පරීක්ෂණ වලින් පෙන්වා දී ඇත්තේ මෙය මීටර් 50ක් දක්වා ප්‍රභල බවයි san.com. අදහස වන්නේ ඉදිරිපෙළ සෙබළුන්ට සාමාන්‍ය ගිනිඅවි මැගසින් එකක් ඉක්මනින් හොරොෂොක් වටරවුම් වලින් පිරුණු මැගසින් එකකට මාරු කර ගැනීමට හැකි වීමයි, ඩ්‍රෝනයක් ඉහළින් පියාසර කරන විට වෙනම ශොට්ගන් එකක් රැගෙන යාමට වෙනුවට san.com san.com. මුල් වීඩියෝවලදී යුක්රේන සෙබළුන් මෙම වටරවුම් භාවිතයෙන් කුඩා ඩ්‍රෝන සාර්ථකව විනාශ කරන ආකාරය දැක්වුණි san.com san.com. යුක්රේනය දැන් නිෂ්පාදනය විශාල කරමින් සිටී, සෑම සෙබළෙකුටම අවම වශයෙන් එක් ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් මැගසින් එකක් ලබාදීම අරමුණු කරගෙන san.com san.com. රුසියාව හොරොෂොක් සමාන විසඳුමක් ප්‍රසිද්ධ කර නැත, නමුත් රුසියානු සෙබළුන් ද බොහෝවිට යන්ත්‍රගන අවි වලින් යුක්රේන ඩ්‍රෝන වෙත වෙඩි තබයි. කිහිප වීඩියෝවලදී, කන්වෝයි රථවලට චේන්ගන් හෝ මිනිගන් සවිකර තිබුණි, නමුත් ප්‍රතිඵල මිශ්‍රව තිබුණි. සාමාන්‍ය කුඩා අවි වෙඩි තැබීමේ ප්‍රභලතාව සීමිතයි – එය සැබවින්ම අවසන් විකල්පයයි – නමුත් හොරොෂොක් විසින් පෙන්වා දෙන්නේ සාම්ප්‍රදායික බුලට් පවා නැවත සිතාගන්නා ලෙස ඩ්‍රෝන් තර්ජනයට මුහුණ දීමට යොදාගන්නා හැටි යි.

සාරාංශයෙන්, යුක්රේනයේ ගතික ආරක්ෂණ ක්‍රම උසස් SAM වලින් පරණ ඩුෂ්කා බර යන්ත්‍රගන අවි දක්වා විවිධව පවතින අතර, සියල්ලම නිර්මාණාත්මක ලෙස එකට යොදාගෙන ඩ්‍රෝන අහසින් පහරදීමට උත්සාහ කරයි. රුසියාවද එසේමයි, එය තම ස්තරිත ගුවන් ආරක්ෂණ ජාලය අඩු උස, මන්දගාමී ඉලක්ක සඳහා ප්‍රමුඛතාවය ලබා දීමට අනුවර්තනය කර ඇත. කැනන් හෝ මිසයිලයකින් ඩ්‍රෝනයක් විනාශ කිරීම සෘජු හා තෘප්තිමත් – නමුත් ක්‍රීඩාවේ ඩ්‍රෝන සංඛ්‍යාව නිසා, කිසිදු පාර්ශවයක් ගතික ගිනි අවි බලය පමණක් මත රඳා සිටිය නොහැක. මෙය අගතික ක්‍රම, විශේෂයෙන්ම ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය, වැඩි අවධානයක් ලබාදීමට හේතු විය, එය අපි ඊළඟට ආවරණය කරමු.

ඉලෙක්ට්‍රොනික යුධ මෙහෙයුම්: ජැමර් සහ “ඩ්‍රෝන් බිත්ති” ක්‍රියාවලියෙහි

ඩ්‍රෝන් යුධ මෙහෙයුම් අහසේ සඟවා-සෙවීමේ ක්‍රීඩාවක් නම්, ඉලෙක්ට්‍රොනික යුධ මෙහෙයුම් (EW) යනු සෙවීමේ ආලෝකය නිවා දැමීමේ කලාවයි. රේඩියෝ සබැඳි සහ GPS සංඛේත අස්ථිර කිරීමෙන්, EW පද්ධති ඩ්‍රෝන අන්ධ හෝ බිහිරි කළ හැක, ඒවා පාලනය අහිමි වීම, මාර්ගයෙන් ඉවතට යාම, හෝ පවා කඩා වැටීම සිදුවිය හැක. යුක්රේන යුද්ධයේ, දෙපාර්ශවයම UAV වලට එරෙහි ප්‍රාථමික ආරක්ෂණ රේඛාවක් ලෙස ඉලෙක්ට්‍රොනික ප්‍රතිවිපාක ක්‍රමවේදයන්ට දැඩි ලෙස යැපෙයි. මෙම ක්‍රමයෙහි වාසිය වන්නේ එය නැවත භාවිතා කළ හැකි (ආයුධ අවශ්‍ය නොවේ) වීමත්, එකවර බොහෝ ඩ්‍රෝනට බලපාන හැකියාවත් යි – නමුත් ඩ්‍රෝන් මෙහෙයුම්කරුවන් විසින් විසඳුම් සෙවීමත් සමඟ මෙය නිරන්තර තාක්ෂණික සටනකි.

යුක්රේනයේ “ඩ්‍රෝන් බිත්ති” ජාලය: යුක්රේනය තම අහස ආරක්ෂා කිරීම සඳහා විශාල EW යටිතල පහසුකම් ගොඩනඟා ඇත. ප්‍රධාන ව්‍යාපෘතියක් වන්නේ Kvertus “Atlas” පද්ධතිය, 2025 දී හෙළිදරව් කළ මෙය, දහස් ගණනක් බෙදී ඇති සංවේදක සහ ජැමර් ඒකක එකම සමුදා ජාලයකට සම්බන්ධ කරයි nextgendefense.com nextgendefense.com. මූලිකවම, Atlas යනු බුද්ධිමත් “විරෝධී-ඩ්‍රෝන් බිත්ති” ලෙස විස්තර කෙරේ, මුළු පෙරමුණම ආවරණය කරමින් nextgendefense.com. මෙය MS–Azimuth අනාවරණ පද්ධතියේ දත්ත (ඩ්‍රෝන හෝ ඒවායේ පාලන සංඛේත කි.මී. 30ක් දක්වා හඳුනාගත හැක) LTEJ–Mirage ජැමර් (ඩ්‍රෝන සන්නිවේදනය කි.මී. 8ක් දුරින් අස්ථිර කළ හැක) සමඟ ඒකාබද්ධ කරයි nextgendefense.com nextgendefense.com. මෙම සියලුම නෝඩ් එකම පාලන මධ්‍යස්ථානයකට වාර්තා කරයි, මෙහෙයුම්කරුවන්ට ආරක්ෂා වන ඩ්‍රෝන සජීවී සිතියමක් සහ ඒවා ජැම් කිරීමේ හැකියාව ලබා දෙයි. Kvertus අනුව, දක්ෂ ඇල්ගොරිතමයන් මගින් Atlas ස්වයංක්‍රීය තීරණ ගනිමින් ඉතා වේගයෙන් ඉලෙක්ට්‍රොනික ප්‍රහාර සම්බන්ධීකරණය කළ හැක nextgendefense.com nextgendefense.com. 2025 මැද වන විට, Atlas ආරම්භක කොටස් යුක්රේන හමුදා කඳවුරකට ලබාදී තිබුණි, සම්පූර්ණ රට පුරා යෙදවීම (ඇස්තමේන්තු $123 මිලියනක්) සැලසුම් කර ඇත nextgendefense.com. මෙම මහත් ව්‍යාපෘතිය යුක්රේනයේ එකාබද්ධ EW ආරක්ෂාවට දක්වන අවධානය උදහන් කරයි – ඒකක වශයෙන් සිදුකරන අහඹු ජැම් කිරීම වඩා ඉක්මනින් ක්‍රියාත්මක වන පවතින ජාලයක්.

ඇට්ලස්ට අමතරව, යුක්රේනය බොහෝ ස්වාධීන ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධ (EW) පද්ධති භාවිතා කරයි. යුද්ධය ආරම්භයේ සිටම, ගෙන යා හැකි ඩ්‍රෝන් විරුද්ධ ජැමර් – බොහෝවිට අනාගතයේ සිටින තුවක්කු හෝ ත්‍රිපෝඩ් මත ඇති ඇන්ටෙනා ලෙස පෙනෙන – රුසියානු Orlan-10 නිරීක්ෂණ ඩ්‍රෝන වල රේඩියෝ සම්බන්ධතා බාධා කිරීමට භාවිතා කරන ලදී. මෙවැනි සමහරක් බටහිර රටවල් විසින් සැපයූවන් (උදාහරණයක් ලෙස, ලිතුවේනියානු EDM4S SkyWiper තුවක්කු 2022දී පරිත්‍යාග කර කුඩා ඩ්‍රෝන වැටීමට භාවිතා කරන ලදී), අනෙක්වා දේශීයව නිපදවා ඇත. යුක්රේනීය කර්මාන්තය ඉක්මනින් “Bukovel-AD” සහ “Pishchal” ජැමර් (බොහෝවිට වාහන මත ස්ථාපිත) වැනි උපාංග සංවර්ධනය කළේ ඒකක quadcopter සහ loitering munitions වලින් ආරක්ෂා කිරීම සඳහාය. 2023 මැද වන විට, යුක්රේනීය නිලධාරීන් වාර්තා කළේ ශක්තිමත් EW උත්සාහයන් නිසා පැමිණෙන Shahed ඩ්‍රෝන විශාල ප්‍රමාණයක් මාර්ගය අහිමිවීම හෝ කඩා වැටීම (“location lost” ලෙස සටහන් වීම බොහෝවිට Shahed එකක GPS එක ජැමර් මගින් වංචා කිරීමයි) english.nv.ua. විශ්‍රාමික කර්නල් Anatolii Khrapchynskyi සඳහන් කළේ යුක්රේනීය EW මගින් GPS වංචා කිරීම සහ ජැම කිරීම “Shahed මාර්ගයෙන් ඉවත් කිරීම හෝ කඩා වැටීම” english.nv.ua බවයි, ඒ නිසා රුසියාව Shahed වලට වඩා හොඳ විරුද්ධ-ජැම් හැකියාවන් එක් කිරීමට ආරම්භ කළේය english.nv.ua.

රුසියානු ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධාංග ආයුධ ගබඩාව: රුසියානු හමුදාව යුද්ධයට ප්‍රබල ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධ ඒකක සමඟ පිවිසියේය සහ ඩ්‍රෝන තර්ජනයට අදාළ නව පද්ධති හඳුන්වා දී ඇත. ඔවුන්ගේ ප්‍රවේශය විශාල, දිගු පරාසයේ ජැමිං පද්ධති වලින් ආරම්භ වී සෙබළුන් සඳහා පුද්ගලික උපාංග දක්වා විහිදී ඇත. විශේෂ උදාහරණයක් වන්නේ “Pole-21” සහ “Shipovnik-Aero” ජැමිං ස්ථාන වන අතර රුසියාව විසින් පුළුල් ප්‍රදේශවල UAV නාවිකරණයට බාධා කිරීම සඳහා යොදයි – මෙය ඉලෙක්ට්‍රොනික “මළ කලාප” නිර්මාණය කිරීමට භාවිතා කර ඇත, එහිදී GPS මගින් මාර්ගගත වන යුක්රේනියානු ඩ්‍රෝන නාවිකරණයට අසීරු වේ. යුධමය මට්ටමේදී, 2024 දී රුසියාව “Abzats” පද්ධතිය හඳුන්වා දුන්නේය, එය විශාල අවධානයක් දිනාගත්තාය. Abzats යනු කුඩා අවිහිත භූමි වාහනයක් (UGV) වන අතර එය EW උපකරණ වලින් සවි කර ඇති අතර ස්වයංක්‍රීයව රැඳී සිට ඩ්‍රෝන ජැම් කළ හැකිය. එය කෘත්‍රිම බුද්ධිය භාවිතා කරයි, අවම මානව ඇතුළත් කිරීමකින් ක්‍රියාත්මක වීමට. එය නිපදවන රුසියානු සමාගමේ ප්‍රධානියා වන ඔලෙග් ෂුකොව් පවසන්නේ “Abzats සම්පූර්ණ පරාසයේ තරංග පරාසය ජැම් කළ හැකියි, එය අවිහිත වාහන ක්‍රියාත්මක වන තරංග පරාසය” සහ මෙය පවා ගමන් කර EW කාර්යයන් ඉටු කළ හැකියි ක්‍රියාකරුගේ සෘජු සම්බන්ධතාවයකින් තොරව newsweek.com newsweek.com. 2024 අප්‍රේල් වන විට, Abzats ඒකක දැනටමත් භාවිතයේ තිබූ බව වාර්තා විය රුසියානු හමුදාව විසින් යුක්රේනයේදී newsweek.com. එම කාලයේදී, ෂුකොව් විසින් “Gyurza” නම් පෝර්ටබල් ජැමරයක්ද හෙළි කළා, එයද AI බලගන්වමින්, තෝරාගත් ලෙසින් හමුදා ඩ්‍රෝන තරංග පමණක් ජැම් කළ හැකියි newsweek.com. මෙවැනි තෝරාගත් ජැමිං වැදගත්ය – පෙර රුසියානු ජැමර සමහරවිට ඔවුන්ගේම UAV වලට බාධා කළේය, එය ඉලෙක්ට්‍රොනික “සහෝදර ඝාතනයකි”. Gyurza හි AI එකට ඩ්‍රෝන පාලන සබැඳිය යුක්රේන හෝ රුසියානු දැයි වෙන්කර හඳුනාගෙන, පසුව යුක්රේන එකට පමණක් ජැම් කළ හැකියි newsweek.com. ඇමරිකානු යුද්ධ අධ්‍යයන ආයතනය මෙය විශ්ලේෂණය කර ඇත්තේ, රුසියානු EW විසින් යුක්රේන ඩ්‍රෝන නවත්වන අතරතුර රුසියානු ඩ්‍රෝන අහඹු ලෙස බිඳ දැමීම වැළැක්වීම සඳහා මෙම නවෝත්පාදනය කර ඇති බවයි newsweek.com.

රුසියාවේ ඉදිරිපෙළ සෙබළුද යුක්රේනයේ සෙබළු භාවිතා කරන මෙන්ම අතට ගෙන යා හැකි උපාංග භාවිතා කරයි. 2025 මැද භාවිතයට ලක් වූ විශේෂ සංවර්ධනයක් වශයෙන් සෙබළුට ඇඳිය හැකි ජැමර් උපාංගයක් හඳුනාගන්නට ලැබුණි. රුසියානු සෙබළෙකුගේ හිසට X-ආකාරයේ ඇන්ටනා මොඩියුලයක් සහ පිටුපස බැග් එකක් ලෙස බලශක්ති ඒකකයක් සවිකර ඇති වීඩියෝවක් ව්‍යාප්ත විය, මෙය ඇඳිය හැකි ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් ජැමර් සඳහා නිමැවුම් ආදර්ශයක් බව පෙනේ economictimes.indiatimes.com economictimes.indiatimes.com. මෙහි අදහස වන්නේ රැඳී සිටින සෙබළෙකුට තම අවට කුඩා ඩ්‍රෝන හඳුනාගෙන ඒවා ජැම් කිරීමේ හැකියාව ලබාදීමයි, එමඟින් කුඩා ඒකක FPV ඩ්‍රෝන මගින් නිරීක්ෂණය වීමෙන් හෝ ඉලක්ක කිරීමෙන් ආරක්ෂා කර ගැනීමයි. මෙය තවමත් පරීක්ෂණාත්මක වුවද, පුළුල් ලෙස යෙදුවහොත් මෙය කණ්ඩායම් වටා ඉලෙක්ට්‍රොනික ආරක්ෂණයක් ලෙස ක්‍රියා කරනු ඇත. තවද, රුසියාව වාහන මත සවිකළ EW උපාංග, උදාහරණයක් ලෙස R-330Zh Zhitel ජැමර් ස්ථානය, සාර්ථකව භාවිතා කර ඇති අතර, සමහර නවීන පද්ධති (උදා: මුල් වශයෙන් රේඩාර් සහ AWACS ජැම් කිරීමට නිර්මාණය කළ Krasukha-4 පවා ඉදිරිපෙළට ආසන්නව තබන විට යුක්රේන ඩ්‍රෝන සන්නිවේදනය බිඳහෙලන බව වාර්තා වේ) යළි භාවිතයට ගෙන ඇත.

පූස්-හා-මූස් ඉලෙක්ට්‍රොනික සටන: ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය යනු නිරන්තර අනුකූලතාවක ක්ෂේත්‍රයකි. දෙපාර්ශවයම තම ජැමර් උපාංග වඩාත් ප්‍රබල කරමින් ඩ්‍රෝන ජැම් වීමෙන් ආරක්ෂා වන ලෙස යාවත්කාලීන කරයි. උදාහරණයක් ලෙස, රුසියාවේ Shahed-136 ඩ්‍රෝන (රුසියාව විසින් “Geran-2” ලෙස නම් කර ඇත) 2023–2024 කාලයේදී 16ක් දක්වා ප්‍රති-ජැම් ඇන්ටනා යොදමින් GPS ප්‍රතිරෝධය වැඩි කළේය english.nv.ua. දැන් සමහර රුසියානු ඩ්‍රෝන ඉනර්ෂියල් පද්ධති හෝ භූමිභාග සමාන කිරීම මගින් ජැම් වුවහොත් පවා ගමන් කරයි, තවත් සමහර (උදා: විශේෂිත loitering munitions) ෆයිබර්-ඔප්ටික් පාලනය පරීක්ෂා කර ඇත – මෙය දුරස්ථව ජැම් කළ නොහැකි භෞතික කේබලයක් භාවිතා කරයි mexc.com. අනෙක්පසින්, යුක්රේනය තම ඩ්‍රෝන සඳහා ඉරියව්-පරිවර්තන පාලන සබැඳි සහ fail-safe ක්‍රම නිර්මාණය කර ඇත, එයින් සන්නිවේදනය අහිමි වුවහොත් පවා ඩ්‍රෝනයට ඉලක්කය පහරදිය හැකි හෝ ස්වයංක්‍රීයව ආපසු එන්න හැකියාව ඇත mexc.com. ඊට අමතරව, ප්‍රති-ජැම් GPS රිසිවර් සහ විකල්ප නාවික ක්‍රම (උදා: දෘශ්‍ය පදනම්) සංවර්ධනය කිරීමට උත්සාහ ද සිදුවෙයි.

නේටෝ විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් අභ්‍යාසයකදී, යුක්රේනියානු සහභාගිවෙකු සාරාංශ කළේ සම්ප්‍රදායික ජැමින් “දිගු දුර විමර්ශන ඩ්‍රෝන” සඳහා “අඩු ප්‍රභාවී” බවයි, ඒවාට වඩා උසස් මාර්ගෝපදේශනයක් ඇති නිසා, එබැවින් යුක්රේනය කැමිකාසි ඩ්‍රෝන භාවිතා කිරීමට පටන් ගත්තා ඒ විශාල UAVs ඉවත් කිරීමට reuters.com reuters.com වෙනුවටයි. මෙම අවබෝධය පුළුල් ප්‍රවණතාවයක් පෙන්වයි: ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය බොහෝ අවස්ථා කළමනාකරණය කළ හැකි නමුත් එය සම්පූර්ණ විසඳුමක් නොවේ – විශේෂයෙන්ම ඩ්‍රෝන වඩා බුද්ධිමත් වන විට. එබැවින්, යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙදෙනාම EW වෙනත් ආරක්ෂාවන් සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීමට උත්සාහ කරයි. උදාහරණයක් ලෙස, රුසියාව සඳහා සාමාන්‍ය ගුවන් ආරක්ෂණ උපායමාර්ගයක් වන්නේ: යුක්රේනියානු ඩ්‍රෝන සමූහයක් පැමිණෙන විට එහි පාලන සබැඳිය බිඳ දැමීමට EW භාවිතා කිරීමයි, ඒ නිසා සමහර ඩ්‍රෝන කඩා වැටෙන්නට හෝ මාර්ගයෙන් ඉවතට යන්නට හේතු වේ, එකවරම Pantsir මිසයිල හෝ කුඩා ආයුධවලින් ඉදිරියට එන ඩ්‍රෝන වෙත වෙඩි තැබීමත් සිදු කරයි. යුක්රේනයේ ඒකාබද්ධ ප්‍රවේශය (උදාහරණයක් ලෙස Atlas පද්ධතිය) යනු ජැමින්, අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන සහ ගිනි ආධාරක ආරක්ෂාවන් සමන්විතව පාලනය කිරීමයි, එවිට Shahed ඩ්‍රෝනයක් පළමුව ජැමින්ට මුහුණ දෙයි; එය ඉදිරියට යයි නම්, අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝනයක් යවනවා; එය අසාර්ථක නම්, Gepard හෝ MANPADS අවසන් ආරක්ෂාව ලෙස රැදී සිටී mexc.com mexc.com.

ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය මෙම ගුවන් ආරක්ෂණ උපායමාර්ගයේ පිරිවැය-ඵලදායී සහ හැඩගැස්විය හැකි තවත් ආරක්ෂණයක් ලෙස පෙනී සිටී. එය මූලික වශයෙන්ම නොපෙනෙන ආවරණයක් වන අතර, එය ක්‍රියාත්මක වන විට, ඩ්‍රෝන තර්ජනය කිසිදු විශේෂ සිදුවීමක් නැතිව අවසන් වේ – පිපිරීම් හෝ අවශේෂ නැත, සරලවම අසමත් වූ රොබෝවෙක් අහසින් වැටෙයි. කෙසේ වෙතත්, EW එකම සියල්ල අල්ලාගත නොහැක (සමහර ඩ්‍රෝන ඉතා ස්වයංක්‍රීය හෝ ඉතා විශාල ප්‍රමාණයකින් යුක්තයි), එබැවින් එය ගතික අල්ලාගන්නා ආයුධ වලින්เสය. ඊළඟට, අපි ඩ්‍රෝන තවත් ඩ්‍රෝන පහරදීමේ ඉහළ යන ප්‍රවණතාවය විමර්ශනය කරමු, යුක්රේනයේ නවත්වන්නට නොහැකි උපායමාර්ගයක් බවට පත්ව ඇත.

අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන: ඩ්‍රෝන-විරුද්ධ ඩ්‍රෝන සටන පැමිණේ

විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන යුද්ධයේ වඩාත් ප්‍රධාන පුවත් මාතෘකාවක් වූයේ අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝනයේ උත්පත්තියයි – එනම්, සතුරු ඩ්‍රෝන හඹා යාමට සහ විනාශ කිරීමට නිශ්චිතව නිර්මාණය කළ ඩ්‍රෝනයකි. කලකට පෙර විද්‍යා ප්‍රබන්ධයක් ලෙස පෙනුන (කොඩ්කොප්ටර් සටන් හෝ “ආත්මඝාති ඩ්‍රෝන” එකිනෙකාට ගැටීම) අද යුක්රේන යුද්ධ භූමියේ යථාර්ථයක් වී ඇත. යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙදෙනාම මෙම ගතික විරුද්ධ-UAS ඩ්‍රෝන ක්ෂේත්‍රගත කරමින් ඉදිරියට දියුණු කරමින් සිටී, විශාල UAV ප්‍රහාර වලට පිරිවැය-ඵලදායී පිළිතුරක් ලෙස.

යුක්රේනයේ අත්අඩංගුවේ ඇති අත්අඩංගු යානා: යුක්රේනය යුද්ධයේ ආරම්භයේදී තිබුණු ඕනෑම දේ භාවිතා කරමින් ඩ්‍රෝන්-විරුද්ධ ඩ්‍රෝන් උපායමාර්ග අනුපිළිවෙලට නිර්මාණය කළේය. 2023 වන විට, සමහර ඒකක කුඩා FPV (පළමු පුද්ගල දෘෂ්ටිය) ධාවන ඩ්‍රෝන පදවා රුසියානු නිරීක්ෂණ ඩ්‍රෝන පසුපසට යාමට සහ ගැටීම සඳහා යොදාගෙන තිබුණි – මූලික වශයෙන්ම අතින් පාලනය කරන කාමිකාසී අත්අඩංගු කිරීමකි. මෙම අහඹු උත්සාහයන්ට මිශ්‍ර සාර්ථකත්වයක් තිබුණද, ඒවා අරමුණු සඳහා නිර්මාණය කළ අත්අඩංගු යානා සඳහා පදනමක් තැබීය. 2024–2025 දක්වා ඉදිරියට, යුක්රේනය දැන් සේවාවට හෝ පරීක්ෂණයට යොදවා ඇති කැපවූ අත්අඩංගු UAV කිහිපයක් ඇත. පුළුල් වශයෙන් වාර්තා වූ ආකාරයකි “ස්ටින්ග්” අත්අඩංගු යානය, Wild Hornets නම් ආරම්භක සමාගම විසින් නිෂ්පාදනය කර ඇති mexc.com. ස්ටින්ග් යනු වේගවත්, කුඩා ඩ්‍රෝනයක් වන අතර එය පැය 300 කි.මී. ඉක්මවා යා හැකි අතර, ඉලක්කය මත ගැටෙන විට විනාශ කිරීමට පිපිරුම් ආරෝපණයක් භාවිතා කරයි mexc.com. වැදගත් වශයෙන්, එය සම්භාව්‍ය භූමියෙන්-අහසට මිසයිලයක වියදමේ අඩක් පමණක් – සමහර වාර්තා අනුව දහසකට ආසන්න ඩොලර් කිහිපයක් පමණ – නිසා විශාල ප්‍රමාණයක් යොදවීමට ආර්ථිකමය වේ mexc.com. යුක්රේන හමුදාව ස්ටින්ග් අත්අඩංගු යානය රුසියානු Shahed ඩ්‍රෝන බොහෝ සාර්ථකව විනාශ කිරීමට හේතු වී ඇති බව සඳහන් කරයි, සාමාන්‍යයෙන් ඒවා පරාජය කිරීමට වඩා මිල අධික ආයුධ අවශ්‍ය වේ mexc.com. තවත් යුක්රේන ආකාරයක් වන “ටයිටන්”, ජර්මනියේ ඉංජිනේරුවන් සමඟ හවුලෙන් සංවර්ධනය කරන ලදී. ටයිටන් යානය ස්වයංක්‍රීය ඉලක්කගැනීම සඳහා කෘත්‍රිම බුද්ධිය ඒකාබද්ධ කර ඇති බවත්, රුසියානු Lancet වැනි ඉහළ වේගයෙන් යන තර්ජන අත්අඩංගුවට උපරිම ලෙස සුදුසුකම් ලබා ඇති බවත් වාර්තා වේ mexc.com.

යුක්රේනය විවිධ ප්‍රමාණ සහ ආකාරයේ අතුරුදහන්කාරකයන් (interceptors) සමඟත් පරීක්ෂා කරයි. සමහරක් ස්ථාවර-තල ඩ්‍රෝන වේ: උදාහරණයක් ලෙස, “Techno Taras” යනු අඩු වියදමින් නිපදවන ලද ස්ථාවර-තල යානයක් (ඇමරිකානු ඩොලර් 1,600 ට අඩු වියදමකින්) වන අතර එය මීටර් 6,000ක් උසට සහ කිලෝමීටර් 35ක් දුරට පියාසර කර ඩ්‍රෝන හෝ ක්‍රූස් මිසයිලයක් වෙත පැන යා හැක mexc.com. ඒ අතර, General Cherry නම් ආරක්ෂක සමාගමක් වාර්තා අනුව රුසියන් ඩ්‍රෝන 300කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් විනාශ කළ කුඩා ඩොලර් 1,000ක අතුරුදහන්කාරකයක් සංවර්ධනය කර ඇත, මෙය අඩු වියදමින් ඩ්‍රෝන කණ්ඩායම්වලින් විරුද්ධයාගේ UAV කණ්ඩායම අඩු කළ හැකි බව පෙන්වයි mexc.com. ස්වෙච්ඡා කණ්ඩායම්ද මෙයට සම්බන්ධ විය – එක් ව්‍යාපෘතියකින් “Skyborn Rusoriz” ඩ්‍රෝනය නිපදවා ඇති අතර එය රුසියන් විමර්ශන ඩ්‍රෝන 400කට වඩා විනාශ කර ඇති බව කියයි mexc.com. මෙම සංඛ්‍යාත් ස්වාධීනව තහවුරු කිරීමට අපහසු වුවද, යුක්රේනය ඩ්‍රෝන අතුරුදහන්කාරකයන් ක්‍රීඩා-වෙනස්කාරකයන් ලෙස දැක ඇති බව පෙන්වයි. ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කිගේ රජය “පිරිසිදු ආකාසය” නමැති වැඩසටහනක් ආරම්භ කරයි, එහිදී කීව් සහ අනෙකුත් නගර වටා අතුරුදහන්කාරක ඩ්‍රෝන ආවරණය යොදන අතර නිෂ්පාදකයන්ගෙන් නිෂ්පාදනය විශාල වශයෙන් වැඩි කිරීමට නියෝග කරයි english.nv.ua strategicstudyindia.com. 2025 ජූලි මාසයේදී, වාර්තාගත රුසියන් ඩ්‍රෝන ප්‍රහාරවලට මුහුණ දෙන සෙලෙන්ස්කි, ඉදිරිපස අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා දිනකට අවම වශයෙන් 1,000 අතුරුදහන්කාරක ඩ්‍රෝන නිෂ්පාදනය කිරීමට තීරණය කරයි strategicstudyindia.com.

මෙම අන්තර්ග්‍රාහකයන් සඳහා වැදගත් ඉලෙක්ට්‍රොනික පැත්තක්ද ඇත: බොහෝ අන්තර්ග්‍රාහකයන් මත-බෝඩ් AI ප්‍රොසෙසර් සහ පරිගණක දෘශ්‍යතාවය සමඟ සජ්ජිත කරමින් “ගිනි තබා අමතක කරන්න” ප්‍රකාරයෙන් ක්‍රියා කිරීමට හැකිවී ඇත mexc.com mexc.com. එක් වරක් ප්‍රक्षේපණය කළ පසු, AI-වර්ධිත අන්තර්ග්‍රාහකය ස්වයංක්‍රීයව ඉලක්ක ඩ්‍රෝනය සොයමින්, එය අගුලු දැමීම සහ එය පසුපස යාම සිදු කරයි, මිනිස් නියමනයට නිරන්තර අවශ්‍යතාවයක් නොමැතිව. එකවර බහු විරුද්ධ ඩ්‍රෝන පැමිණීමේදී හෝ ජැමිං හේතුවෙන් සන්නිවේදන බිඳවැටීමේදී මෙය ඉතා වැදගත්ය – අන්තර්ග්‍රාහකය මූලික වශයෙන්ම ඩ්‍රෝන හැඩයේ කුඩා මාර්ගෝපදේශිත මිසයිලයක් බවට පත්වේ. උදාහරණයක් ලෙස, යුක්රේනයේ නව අන්තර්ග්‍රාහක බොහෝ දෙනාට ස්වයංක්‍රීය ඉලක්ක හඳුනා ගැනීම සඳහා SkyNode S AI මොඩියුල (බටහිර සහයෝගයෙන් ලබාගත් ඒවා 30,000ක් පමණ) භාවිතා කරනු ඇත mexc.com.

රුසියානු ඩ්‍රෝන අන්තර්ග්‍රාහකයන්: මෙම ක්ෂේත්‍රයේ රුසියාවද නිශ්ශබ්දව නොසිටිණි. යුක්රේනයේ දිගු දුර ඩ්‍රෝන ප්‍රහාර හැකියාව (ඇතැම්විට රුසියාව තුළ ගැඹුරු ප්‍රදේශවලටත්) වැඩිවීමෙන් කනස්සල්ලට පත්වූ මොස්කව්, තමන්ගේම අන්තර්ග්‍රාහක ඩ්‍රෝන වැඩසටහන් වේගවත් කර ඇත. මුලින්ම දැකගත හැකි වූ එකක් වන්නේ “Yolka” අන්තර්ග්‍රාහකයයි. 2024 ජයග්‍රහණ දිනයේ මොස්කව් පේරඩ් එකේදී, ආරක්ෂක නිලධාරීන් Yolka ඩ්‍රෝන ලෙස හඳුනාගත් නළයෙන් ප්‍රක්ෂේපණය කළ හැකි උපාංග රැගෙන සිටින බව දැකිය හැකි විය mexc.com mexc.com. Yolka යනු මූලික වශයෙන්ම සැක සහිත ඩ්‍රෝනක් පෙනී සිටින විට එය වෙත ප්‍රක්ෂේපණය කිරීමට නිර්මාණය කළ කුඩා කාමිකාසී ඩ්‍රෝනක් වන අතර, විශේෂයෙන්ම උසස් ප්‍රොෆයිල් අවස්ථා සඳහා – සෘජුවම ලක්ෂ්‍ය ආරක්ෂණ ඩ්‍රෝනක්. පසුව වීඩියෝවක රුසියානු සෙබළෙකු ක්ෂේත්‍රයේ Yolka භාවිතා කරන ආකාරය, අතේ තබාගත හැකි නළයකින් එය ප්‍රක්ෂේපණය කරන ආකාරය දැක්විය; ඩ්‍රෝනයේ මතකයේ වීඩියෝවෙන් එය යුක්රේනියන් ඩ්‍රෝනක් වෙත යමින් මැද අහසේදී පහර දෙන ආකාරය පෙන්වියි mexc.com. Yolka AI භාවිතා කරමින් කිලෝමීටරයක් දුරින් ඉලක්ක අල්ලා ගැනීමට හැකි බව කියන අතර මුලදී විශේෂ ආරක්ෂණ අවස්ථා සඳහා පමණක් වෙන් කර තිබුණද, නව ප්‍රභේද සටන් ඒකක වෙත නිකුත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වේ mexc.com mexc.com.

2025 සැප්තැම්බර් මාසයේදී, “Archipelago 2025” නමැති රුසියානු තාක්ෂණ ප්‍රදර්ශනයකදී, විවිධ නව අතුරුදහන් කිරීමේ ඩ්‍රෝන ප්‍රදර්ශනයට ලක් විය mexc.com mexc.com. ඒ අතර: ~270 km/h වේගයෙන් ගමන් කළ හැකි “Skvorets PVO”, (ධාරාස්ත්‍රයක් ලෙස නම් කර ඇති, වාර්තා අනුව 300 km/h වේගයෙන් යන) “Kinzhal”, “BOLT”, “Ovod PVO”, සහ “Krestnik M” mexc.com mexc.com. සියල්ලම කුඩා, බොහෝවිට එක් වරක් පමණක් භාවිතා කළ හැකි, ඉහළ වේගයේ මෝටර් සහ කුමනක් හෝ AI මාර්ගෝපදේශනයක් සහිත ඩ්‍රෝන වේ. ඒවා “අඩු උසින් ස්වයංක්‍රීයව අතුරුදහන් කිරීම” සඳහා, උදාහරණයක් ලෙස ක්වොඩ්කොප්ටර් හෝ දිගු කාලීන මිනුම් බෝම්බ mexc.com වැනි ඉලක්ක සඳහා යොදා ගැනීමට අදහස් කර ඇත. මෙය රුසියානු ඩ්‍රෝන ආරක්ෂාවන්හි ස්වයංක්‍රීයභාවය හා ප්‍රමාණය වැඩි කිරීමකට යොමු වීමක් සලකුණු කරයි – සීමිත මිසයිල පමණක් මත රඳා සිටීම වෙනුවට, ඔවුන් අඩු වියදමින් සපයන ඩ්‍රෝන අතුරුදහන් කිරීමේ ඒකක බහුලව ක්ෂේත්‍රයට යැවීමට යොමු වෙති.

රුසියාව නව අතුරුදහන් කිරීමේ ක්‍රමවේදද පරීක්ෂා කර ඇත. “Osoed” නම් ප්‍රෝටොටයිප් එකක්, සතුරු UAV වලට ජාලයක් විසි කර එය හසුකර ගැනීම සඳහා ජාලය විසි කිරීමේ යන්ත්‍රයක් භාවිතා කරයි (මූලික වශයෙන් ජාලයක් විසි කරන ඩ්‍රෝනයක්) සහ අවශ්‍ය නම් සෘජුවම 140 km/h වේගයෙන් ඒවාට ගැටීමද කළ හැක mexc.com. ජාලය භාවිතයෙන් අල්ලා ගැනීම, බුද්ධි විමර්ශනය සඳහා කුඩා විමර්ශන ඩ්‍රෝන පූර්ණ තත්වයෙන් පහතට ගෙන ඒමට ප්‍රයෝජනවත් වන අතර, ජාලය අසමත් වුවහොත් ගැටීමෙන් විනාශය සහතික කරයි. මෙය රුසියානු පැත්තේ විවිධ නිර්මාණ දර්ශන ප්‍රතිපත්ති පෙන්වයි.

ประสิทธิภาพในการใช้งานนั้น ยังเร็วเกินไปที่จะตัดสินว่าฝ่ายใดมีอินเตอร์เซปเตอร์ที่เหนือกว่า กองกำลังยูเครนรายงานในเดือนมีนาคม 2025 ว่า หน่วยหนึ่งที่ใช้โดรนอินเตอร์เซปเตอร์“ต้นทุนต่ำเป็นพิเศษ” (ว่ากันว่าถูกกว่า Shahed ที่พวกเขาโจมตีถึง 30 เท่า) สามารถยิง Shahed-136 ตกได้มากกว่าสิบสองลำในคืนเดียว english.nv.ua english.nv.ua ความสำเร็จแบบนี้ หากทำซ้ำได้ ถือเป็นเรื่องใหญ่ – เพราะหมายถึงการสกัดกั้นการโจมตีแบบฝูงในต้นทุนเพียงเศษเสี้ยว อินเตอร์เซปเตอร์ของรัสเซีย ซึ่งถูกนำมาใช้เพื่อป้องกันภายในประเทศเป็นหลัก ยังไม่ได้รับการทดสอบในสภาพสนามรบขนาดใหญ่ อย่างไรก็ตาม เมื่อการโจมตีด้วยโดรนของยูเครนบนแผ่นดินรัสเซียทวีความรุนแรงขึ้น (เช่น การโจมตีด้วยโดรนที่ทำให้เกิดระเบิดครั้งใหญ่ที่คลังแสงกระสุนรัสเซียในเดือนกันยายน 2024 reuters.com) รัสเซียน่าจะนำอินเตอร์เซปเตอร์เหล่านี้มาใช้มากขึ้นรอบจุดยุทธศาสตร์สำคัญ

ทั้งสองประเทศตระหนักดีว่า ปริมาณและความเร็วมีความสำคัญ สำหรับอินเตอร์เซปเตอร์ โดรนมีราคาถูกกว่าระบบป้องกันขีปนาวุธมาก ดังนั้นฝ่ายที่สามารถจัดหาอินเตอร์เซปเตอร์ที่มีประสิทธิภาพมากกว่าจะได้เปรียบ ในขณะเดียวกัน หากฝ่ายใดสามารถปล่อยฝูงโดรนโจมตีที่ใหญ่กว่าฝูงอินเตอร์เซปเตอร์ ก็สามารถเจาะแนวป้องกันได้ mexc.com นี่คือการแข่งขันทั้งด้านการผลิตและเทคโนโลยี ดังที่บทวิเคราะห์ของ Forbes ระบุไว้ การแข่งขันนี้กำลังกลายเป็น “ฝ่ายที่สามารถจัดหาอินเตอร์เซปเตอร์ที่มีประสิทธิภาพในปริมาณมากกว่า” ปะทะกับ “ฝ่ายที่สามารถปล่อยฝูงโดรนโจมตีในปริมาณมากกว่า” mexc.com ทั้งยูเครนและรัสเซียต่างขยายโรงงานผลิตโดรนและเร่งพัฒนาอัตโนมัติและความเร็วของระบบเหล่านี้

โดยสรุป สงครามโดรนปะทะโดรน ได้เปลี่ยนจากการปะทะแบบเฉพาะกิจมาเป็นชั้นการป้องกันทางอากาศที่เป็นทางการมากขึ้น มันเพิ่มความซับซ้อน (ทหารต้องแยกแยะโดรนฝ่ายเดียวกันกับฝ่ายตรงข้ามในการต่อสู้กลางอากาศ) แต่ก็เป็นทางออกที่มีแนวโน้มดีในการรับมือกับปัญหาโดรนล้นสนามรบโดยไม่ต้องใช้งบประมาณมหาศาล และเมื่อ AI พัฒนาขึ้น เราอาจได้เห็นอินเตอร์เซปเตอร์เหล่านี้มีความเป็นอัตโนมัติมากขึ้น ทำหน้าที่เป็นฝูงป้องกันต่อกรกับฝูงโจมตี – เป็นภาพอนาคตของสงคราม

มาตรการรับมือแบบดัดแปลงและไม่เป็นทางการ

සියලුම ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් ක්‍රියාමාර්ග උසස් තාක්ෂණික අවි ප්‍රහාර කිරීම ගැන නොවේ. ඉදිරි පෙරමුණේ සිටින සෙබළුන් ඩ්‍රෝන් භීෂණය අඩු කිරීම සඳහා විවිධ නිර්මාණාත්මක ක්‍රම හදාරා තිබේ. මෙම සාම්ප්‍රදායික නොවන ප්‍රතිකාර බොහෝවිට අවශ්‍යතාවය සහ නවෝත්පාදන හැකියාවෙන් උපන් අතර, ඒවා ප්‍රධාන පුවත් මාතෘකා නොවුවද, සෙබළුන්ගේ ආරක්ෂාවට වැදගත් ලෙස දායක වේ.

එවැනි ක්‍රමයක් වන්නේ භෞතික බාධක ලෙස ජාල, කම්බි, හෝ තිර භාවිතා කිරීමයි. යුක්රේන සහ රුසියානු සෙබළුන්, විශේෂයෙන් ආරක්ෂිත ස්ථානවල සිටින අය, ඩ්‍රෝන් වලට එරෙහිව ඉහළ ආවරණ සකසා තිබේ. උදාහරණයක් ලෙස, ත්‍රෙන්ච් ජාල තුළ හෝ විධායක මූලස්ථාන ඉහළ, ඔවුන් කැමෆ්ලාජ් ජාල හෝ සරල කුකුල් ජාලයක් වුවද ඇද තබා ඇත. අදහස වන්නේ කුඩා කාමිකාසී ඩ්‍රෝනයක් ඉලක්කය වෙත පැනීමේදී ජාලයට වැදී කලින් පිපෙනු ඇති බවයි, එමඟින් පහළ සිටින සෙබළුන් බේරා ගැනීමේ බලාපොරොත්තුව ඇත oe.tradoc.army.mil. ඇමරිකානු යුද්ධ හමුදාව සඳහන් කළේ “යුක්රේනය සහ රුසියාව ජාල සහ කම්බි වැනි ප්‍රතිකාර සංවර්ධනය කර ඇති අතර ඒවා සෘජු ප්‍රහාරක ඩ්‍රෝන වල කලින් පිපීමක් ඇති කරයි” යනුවෙනි, FPV ඩ්‍රෝන විවෘත සෙබළුන්ට විනාශයක් සිදු කරන ආකාරය දැකීමෙන් පසුය oe.tradoc.army.mil. ජාල විශාල මිසයිලයක් නවත්වන්න නොහැකි වුවද, එය බෝම්බයක් රැගෙන එන කුවඩ්කොප්ටරයක් හෝ වාහන දොරටුවක් ඉලක්ක කර FPV ඩ්‍රෝනයක් සඳහා නම් බාධාවක් විය හැක. යුද්ධයෙන් ලැබුණු රූප කිහිපයකදී රුසියානු සෙබළුන් වාහන සඳහා කම්බි “සුරංග” පවා නිර්මාණය කර ඇති බව පෙනී යයි – මූලික වශයෙන් ඉදිරි පෙරමුණ අසලදී වාහන තාවකාලික වළලු යටින් ධාවනය කිරීම, ඉහළින් ප්‍රහාර කරන ඩ්‍රෝන වලින් ආරක්ෂා වීම සඳහාය euro-sd.com. මෙම ක්‍රියාමාර්ග ක්ෂේත්‍ර ද්‍රව්‍ය භාවිතයෙන් අඩු වියදමින් ඉක්මනින් යොදවා ගත හැක.

වංචන සහ වංචාකාරී ක්‍රියා ද වැදගත් භූමිකාවක් ඉටු කරයි. දෙපාර්ශ්වයම ව්‍යාජ ඉලක්ක (උදාහරණයට, ව්‍යාජ හෙද අවි හෝ රේඩාර් සංඥා) භාවිතා කරමින් සතුරාගේ ඩ්‍රෝන සහ මන්දාකිනි අවි වල ප්‍රහාරය යොමු කර, සැබෑ සම්පත් ආරක්ෂා කරයි. වෙනත් පැත්තෙන්, තම ඩ්‍රෝන් මෙහෙයුම්කරුවන් (හඳුනා ගැනීමට පහසු නිසා) ආරක්ෂා කිරීම සඳහා, යුක්රේන හමුදාව සමහර විට හුදෙක් රේඩියෝ සංඥා සීමා කරයි හෝ කම්බි සහිත ඩ්‍රෝන (කේබල් එකක් සමඟ) කෙටි දුර විමර්ශනය සඳහා භාවිතා කරයි, එවිට රුසියානු ඉලෙක්ට්‍රොනික බුද්ධි සේවාවට හඳුනා ගැනීමට ඉඩ නොදෙයි atlanticcouncil.org. ඒ වගේම, සමහර ඒකක ශබ්ද අනාවරණකාරක – මූලික වශයෙන් ඇහුම් උපාංග – භාවිතා කරමින් ඩ්‍රෝන එන්ජින් ශබ්දය ඉක්මනින් අනාවරණය කර ගැනීමට උත්සාහ කර ඇත, එහෙත් ඒවා ඉලෙක්ට්‍රොනික අනාවරණකාරක වලට වඩා අඩු ලෙස භාවිතා වේ.

රුසියාව වාර්තා අනුව ඩ්‍රෝන විරුද්ධ ආවරණ හෝ සෙබළුන් සඳහා ඇඳුම් – පරිශීලකයාගේ උෂ්ණත්ව සන්කේතය අඩු කරන විශේෂ තාප ආවරණ හෝ පොන්චෝ, යුක්රේන ඩ්‍රෝන උෂ්ණත්ව කැමරා වලින් වැළැක්වීම සඳහා ක්‍රියාත්මක කර ඇත (එක් වෛරල් කතාන්දරයකදී රුසියානු විමර්ශන කණ්ඩායමක් එවැනි ආවරණ භාවිතා කරමින් රාත්‍රී දැක්ම ඩ්‍රෝන නිරීක්ෂණයෙන් සඟවා ගැනීමට උත්සාහ කළ බව පෙන්වයි) euro-sd.com. එසේම, යුක්රේන සෙබළුන් බොහෝවිට තම ස්ථාන පුළුල් ලෙස සඟවා ගැනීමට උත්සාහ කරයි, රුසියානු ඩ්‍රෝන වලින් වැළැක්වීම සඳහා; ඩ්‍රෝන ක්‍රියාකාරීත්වය වැඩි විට ප්‍රදේශ සඟවා ගැනීමට දුම ජනක යන්ත්‍ර පවා භාවිතා කරයි.

තවත් අනුකූලිත උපායයක් වන්නේ සතුරු ISR සීමා කිරීම සන්නිවේදන පාලනය හරහාය. 2023දී, යුක්රේනය ඉදිරිපස ප්‍රදේශවල සිවිල් ජංගම දුරකථන සේවාව සීමා කිරීම හෝ කපා දැමීම පවා සලකා බැලීය, මන්ද රුසියානු ඩ්‍රෝන (සහ බුද්ධි සේවාව) ඉලක්ක ස්ථාන හඳුනා ගැනීමට සහ UAV සම්බන්ධ කිරීමට ජංගම සංඥා භාවිතා කළහ. aol.com reuters.com. ජංගම මෘත කලාප නිර්මාණය කිරීමෙන්, ඔවුන් රුසියානු ඩ්‍රෝන සම්බන්ධතාවය අඩු කිරීමට බලාපොරොත්තු විය (එය යුක්රේන සන්නිවේදනයටද බලපායි).

මනෝවිද්‍යාත්මක ප්‍රතිවිපාක ද සලකා බැලිය යුතුය. දෙපාර්ශවයම තම සෙබළුන් ඩ්‍රෝන තර්ජන සඳහා අවධානයෙන් සිටීමට පුහුණු කරයි – ක්වොඩ්කොප්ටරයක පරිකල්පිත හඬක් වහාම සෙබළුන් ආවරණය සඳහා ධාවනය කරවයි. යුක්රේන ඒකකවලට විශේෂයෙන් අහස නිරීක්ෂණය කරන අය සිටී, සහ රුසියානු ඒකක සමහර විට සතුරු ඩ්‍රෝන මෙහෙයුම්කරුගේ ස්ථානය තීරණය කිරීමට සංඥා අනාවරණකාරක භාවිතා කරයි (සමහර අවස්ථාවලදී සැකකළ මෙහෙයුම්කරුගේ ස්ථානයට ආර්ටිලරි කැඳවයි). “පද්ධතියක්” නොවූවත්, උපාය හා පුහුණු කිරීමේ වෙනස්කම් ප්‍රධාන ප්‍රති-ඩ්‍රෝන උත්සාහවල අංගයකි.

සාරාංශයෙන්, යුද්ධය බොහෝවිට ක්‍රියාත්මක වන දේටම බඳුයි. එය අර්ථ දැක්වෙන්නේ ත්‍රෙන්ච් එකක් ඉහළට තාරපයක් ඇදීම හෝ ඩ්‍රෝන හඬ හඳුනා ගැනීමට උදව් වන කන්පිටියක් ලබාදීම වුවත්, එය එසේමයි. උසස් තාක්ෂණික අවි තරඟය අවධානයට ලක් වුවත්, මේ වගේ මූලික විසඳුම් දිනපතා ජීවිත රැක ගනී, සමස්ත ප්‍රති-ඩ්‍රෝන සටනේ අත්‍යවශ්‍ය කොටසකි.

ජාත්‍යන්තර දායකත්වය සහ ඒකාබද්ධ ගුවන් ආරක්ෂාව

යුද්ධය ආරම්භයේ සිටම, යුක්රේනයේ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන උත්සාහයන්ට එහි ජාත්‍යන්තර හවුල්කරුවන්ගෙන් ලැබුණු සහය දැඩිව ශක්තිමත් කර ඇත. නාටෝ රටවල්, එක්සත් ජනපදය සහ යුරෝපා සංගමය උපකරණ සහ පුහුණුව ලබාදී ඇත, යුක්රේනයට පැහැදිලි ඒකාබද්ධ ගුවන් ආරක්ෂාවක් ගොඩනැගීමට උදව් කිරීම සඳහා – එහි ප්‍රති-ඩ්‍රෝන ක්‍රියාමාර්ග සම්ප්‍රදායික ගුවන් ආරක්ෂාව සමඟ එකට ක්‍රියා කරයි, ගුවන් යානා සහ මිසයිලයන්ට එරෙහිවද.

බටහිර උපකරණ බෙදාහැරීම්: බටහිර රටවල් විසින් සපයා ඇති පද්ධති කිහිපයක් සෘජු ලෙස විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් කාර්යයන් සඳහා යොදාගෙන ඇත. අපි දැනටමත් ජර්මනියේ Gepard SPAAG සහ IRIS-T SLM මිසයිලයන් පිළිබඳව සාකච්ඡා කර ඇත. අමතරව, එක්සත් ජනපදය විසින් යුක්රේනයට NASAMS (ජාතික උසස් භූමි-හරහා-ගුවන් මිසයිල පද්ධතිය) බැටරි ලබාදී ඇත, එහි රේඩාර්-සම්බන්ධ AMRAAM මිසයිල යන් රුසියන් UAVs (NASAMS ප්‍රසිද්ධියට පත් වූයේ එහි ක්‍රියාත්මක වීමේ පළමු සතියේදී කීව් නගරයේ ගුවන් ආරක්ෂාවට රුසියන් Shahed එකක් විනාශ කිරීමෙනි) විනාශ කිරීමට යොදාගෙන ඇත. VAMPIRE පද්ධතිය L3Harris සමාගමෙන් ලබාදුන් තවත් එක් ඇමරිකානු දායකත්වයකි: මූලික වශයෙන්ම මෙය pickup රථයක හෝ Humvee රථයක ස්ථාපනය කළ හැකි කට්ටලයක් වන අතර, එය විද්‍යුත්-දෘශ්‍ය සංවේදකයක් සහ APKWS ලේසර්-මාර්ගී 70mm රොකට් සඳහා ප්‍රक्षේපණයක් අඩංගු කර ඇත, ඒවා ඩ්‍රෝන් විරුද්ධව ඉතා කාර්යක්ෂම වේ militarytimes.com militarnyi.com. මුල් වරට VAMPIRE ඒකක 4ක් 2023 මැද යුක්රේනයට ලබාදී ඇති අතර, 2023 අවසානය වන විට තවත් 10ක් ලබාදී ඇත militarytimes.com militarnyi.com, සහ ඒවා පසුව Shahed ප්‍රහාර වලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට යොදාගෙන ඇති බව වාර්තා වේ defence-blog.com. මෙය විශේෂයෙන් රාත්‍රියේදී, ඔවුන්ගේ ඉන්ෆ්‍රාරෙඩ් කැමරා මඟින් පැමිණෙන ඩ්‍රෝන් හඳුනාගත හැකි නිසා, අත්‍යවශ්‍ය ස්ථාන ආරක්ෂාව ශක්තිමත් කිරීමට ඉතා චලිත ක්‍රමයක් සපයයි.

NATO රාජ්‍ය කිහිපයක් අතේ පවත්වා ගත හැකි ජැම් ගන් සහ විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් පද්ධති යවා ඇත: ලිතුවේනියාවේ EDM4S රයිෆල්, පෝලන්ත සහ එස්තෝනියානු ඩ්‍රෝන් ජැමර් කට්ටල, බ්‍රිතාන්‍යයේ නිෂ්පාදිත AUDS (Anti-UAV Defence System) වැනි විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් පද්ධති, එය රේඩාර් සහ දිශානතියක RF ජැමර් එකට එකතු කර ඇත, ආදිය. නිශ්චිත තොගය බොහෝවිට රහසිගතව තබාගෙන තිබුණද, යුක්රේන හමුදාවට මෙම කුඩා පරිමාණ මෙවලම් හිඟයක් නොවීය. මෘදුකාංග සහ බුද්ධි දත්ත බෙදාගැනීමද සිදුවී ඇත – උදාහරණයක් ලෙස, එක්සත් ජනපදය සහ සගයන් යුක්රේනයට රුසියාවේ ඩ්‍රෝන් ප්‍රक्षේපණ පිළිබඳ පෙර අනතුරු ඇඟවීම් දත්ත (උදා: රුසියාවේ භූමියෙන් Shahed ඩ්‍රෝන් ප්‍රक्षේපණ හඳුනා ගැනීම) ලබාදෙයි, එවිට ගුවන් ආරක්ෂාව සූදානම් කළ හැක.

පුහුණු කිරීම සහ අභ්‍යාස: යුක්රේනයේ දීර්ඝ සටන් අත්දැකීම් පිළිගනිමින්, NATO 2024 දී පළමු වරට යුක්රේනය එහි වාර්ෂික ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් අභ්‍යාසයට ආරාධනා කළාය reuters.com. NATO රටවල් 20කට වැඩි සංඛ්‍යාවක් සහ පුද්ගලික සමාගම් 50කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් නෙදර්ලන්තයේ එකතු වී ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් පද්ධති අතර අන්තර්ක්‍රියාකාරිත්වය පරීක්ෂා කළ අතර, යුක්රේනයේ දායකත්වය අතිශය වටිනා වූයේ ඔවුන්ට දිනපතා ඩ්‍රෝන් තර්ජන මුහුණ දිය යුතු බැවිනි reuters.com reuters.com. මෙම අභ්‍යාසය තුළ කුඩා FPV ඩ්‍රෝන කණ්ඩායම් ප්‍රහාර කිරීම වැනි අවස්ථා අනුකරණය කළාය – එය සෘජුවම යුක්රේන යුද්ධ භූමියෙන් ගත් අවස්ථාවකි. NATO නිලධාරීන් විවෘතවම ප්‍රකාශ කළේ ඔවුන් “අවිධිමත් පද්ධතිවල වේගවත් සංවර්ධනය සහ යුද්ධයේ භාවිතය පිළිබඳ ඉගෙන ගැනීමට” reuters.com ඉතා ඉක්මනින් උත්සාහ කරන බවයි, යුක්රේනය වඩාත්ම සත්‍ය පරීක්ෂණ භූමියක් ලෙස සලකා. මෙම දෙපාර්ශ්වීය ඉගෙනීමෙන් යුක්රේනයට නවීන බටහිර ආරක්ෂක ආදර්ශ (අභ්‍යාසවල හෝ සැබෑ ආරක්ෂාව සඳහා) ලබා ගැනීමට හැකි වන අතර, NATO ට යුක්රේන සටන් අත්දැකීම් වලින් ප්‍රයෝජන ලැබේ. මෙය දෙපාර්ශ්වීය ප්‍රයෝජනවත් සබඳතාවක් වන අතර දෙපැත්තේම වර්ධනය වේගවත් කර ඇත.

ඉදිරි නවීන පද්ධති: බටහිර කර්මාන්තය ද ඩ්‍රෝන් තර්ජනයට මුහුණ දීමට හැරෙමින් පවතින අතර, යුක්රේනයට නවතම තාක්ෂණයෙන් ප්‍රයෝජන ලැබිය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, 2025 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ජර්මනියේ Rheinmetall සමාගම Skyranger ජංගම ගුවන් ආරක්ෂණ පද්ධතිය වසර අවසන් වන විට යුක්රේනයට ලබාදෙන බව ප්‍රකාශ කළාය defensenews.com. Skyranger යනු නවීන තාක්ෂණයෙන් යුත් ටරට් එකක් (සන්නද්ධ වාහනයකට ස්ථාපනය කළ හැකි) වන අතර, 30mm ස්වයංක්‍රීය ගිනිග්‍රහණය සහ වැඩි දියුණු programmable airburst ammunition යොදා ඩ්‍රෝන සහ ක්‍රූස් මිසයිල වලට විශේෂයෙන්ම එරෙහිව නිර්මාණය කර ඇත. මෙය Gepard හි නවීන සහ කුඩා සහ UAV ඉලක්ක සඳහා වඩාත්ම සුදුසු සහ නවීන සගයෙකි. ගිවිසුම අත්සන් කළේ DSEI 2025 ආයුධ ප්‍රදර්ශනයේදී වන අතර, පළමු කට්ටලය යුක්රේනයට ලබාදීමටත්, වාර්ෂිකව ඒකක 200ක් නිෂ්පාදනය වැඩිදියුණු කිරීමටත් සැලසුම් ඇත (විශාල අනාගත ඉල්ලුමක් පෙන්වයි) en.defence-ua.com. මෙය නවීන පද්ධති සමඟ යුක්රේනයේ කෙටි දුර ගුවන් ආරක්ෂාව ශක්තිමත් කිරීමට NATO කැපවීම පෙන්වයි. එසේම, C-RAM (ප්‍රති-රොකට්, ආර්ටිලරි, මෝටාර්) පද්ධති ලබාදීම පිළිබඳ සංවාදද පවතින අතර, එය ඩ්‍රෝනවලට එරෙහිවද ප්‍රයෝජනවත් බව පෙන්වා ඇත (උදාහරණයක් ලෙස, එක්සත් ජනපදය ලබාදුන් Vulcan Phalanx ගිනි පද්ධති යුක්රේන නගර කිහිපයක් ආරක්ෂා කරයි, එය ප්‍රධාන වශයෙන් රොකට් සඳහා වුවද).

තවත් ක්ෂේත්‍රයක් වන්නේ රේඩාර් සහ අනාවරණයයි: නේටෝ සාමාජික රටවල් යුක්රේනයට නවීන 3D රේඩාර් ලබාදී ඇත, ඒවාට පහළින් පියාසර කරන, අඩු-RCS ඉලක්ක අනාවරණය කළ හැකිය. ඇමරිකාව විසින් AN/TPQ-48 සැහැල්ලු ප්‍රතිමෝර්ටාර් රේඩාර් කිහිපයක් යවා ඇත, ඒවා ඩ්‍රෝන් අනාවරණය කිරීම සඳහාද භාවිතා කළ හැකිය, සහ අනෙකුත් රටවල් ඔස්ට්‍රේලියානු “DroneShield RfPatrol” සහ Dedrone සංවේදක වැනි පද්ධති දායක වී ඇත, ඒවා ඩ්‍රෝන් පාලන සංඛ්‍යාත හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වේ dedrone.com forbes.com. ජර්මානු ආරක්ෂක සමාගමක් විසින් ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාර දැඩිව සිදුවීමෙන් පසු ඔඩෙසා අවට ඉන්ෆ්‍රාරෙඩ් පදනම් වූ ඩ්‍රෝන් අනාවරණ ජාලයක් පරිත්‍යාග කර ඇත nextgendefense.com. මේ සියල්ල එකට බැඳෙන්නේ එකාබද්ධ ගුවන් ආරක්ෂාව යන විශාල සංකල්පයටයි – විවිධ සංවේදක (රේඩාර්, IR, ශබ්ද) සහ ප්‍රහාරක (ක්ෂිප්‍ර, ගිනි අවි, ජැමර්, අල්ලාගන්නා) ඒකීය විධානයක් යටතේ සම්බන්ධ කිරීම. යුක්රේනයේ වර්ධනය වන “ඩ්‍රෝන් බිත්ති” සංකල්පය මූලික වශයෙන්ම එම ඒකාබද්ධතාවයයි.

එසේම සඳහන් කළ යුතු වැදගත් කරුණක් වන්නේ බුද්ධි හුවමාරුවයි: බටහිර බුද්ධි, නිරීක්ෂණ සහ විමර්ශන (ISR) සම්පත් – උල්කාග්‍රහයන් සිට AWACS යානා දක්වා – යුක්රේනයට රුසියන් ඩ්‍රෝන් මෙහෙයුම් විශාල මට්ටමින් හඹා යාම සපයයි. ප්‍රහාර ආරම්භ රටා හෝ නව ඩ්‍රෝන් ආකෘති පිළිබඳ පෙර අනතුරු ඇඟවීම් යුක්රේනයට එහි ආරක්ෂාව අනුව සකස් කර ගැනීමට උපකාරී වේ. එයට විරුද්ධව, යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන් විනාශ කිරීමේ සාර්ථකත්වය (හෝ අසාර්ථකත්වය) නේටෝට තමන්ගේම ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් ආචාරධර්ම වැඩිදියුණු කිරීමට වටිනා දත්ත ලබා දෙයි. යුද්ධය නිසා නේටෝ තම ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් හැකියාවන් දැඩි ලෙස වැඩිදියුණු කිරීමට කටයුතු කර ඇත; නේටෝ ජෙනරාල්වරයෙකු පැවසූ පරිදි, “මෙය අපට පසුබසී සිටිය නොහැකි ක්ෂේත්‍රයකි”, යුක්රේන නගර ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාර වලට ලක්වීම නේටෝවට සමාන තර්ජන සඳහා සූදානම් වීමට හේතු විය බව පිළිගනිමින් reuters.com.

රුසියාවේ ජාත්‍යන්තර සහාය: රුසියාව වැඩි වශයෙන් තනිවී සිටියද, එය ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් තාක්ෂණය සඳහා සෘජු නොවන සහාය ලබාගෙන ඇත, විශේෂයෙන්ම ඉරාන උපදේශකයන්ගෙන් (මැද පෙරදිග කුඩා ඩ්‍රෝන්වලට එරෙහිව ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් ඉරානයේ අත්දැකීම් තිබීම නිසා) සහ හැකි වශයෙන් චීන ඉලෙක්ට්‍රොනික තාක්ෂණයෙන් (චීනයේ නිෂ්පාදිත “Silent Hunter” ලේසර් වැනි ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් පද්ධති රුසියානු ඒකක සමඟ පරීක්ෂණවලදී දැකී ඇතැයි වාර්තා ඇත wesodonnell.medium.com). කෙසේ වෙතත්, බොහෝ විට, රුසියාවේ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් උත්සාහයන් එහි ආරක්ෂක කර්මාන්තය සහ දැනට පවතින පද්ධති නැවත භාවිතයට ගැනීම මත පදනම් වේ.

සියලු දේ සලකා බැලූ විට, නාටෝ හවුල්කරුවන් සමඟ යුක්රේනයේ ආසන්න සහයෝගිතාව එහි විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් ව්‍යාපාරයේ බල ගුණකාරකයක් වී ඇත. එය සම්පූර්ණමය ආකෘතියක් සක්‍රීය කිරීමට හැකිවී ඇත – ගැටලුවට තනි උපාංග යොදනවාට පමණක් නොව, ආරක්ෂණයේ බහු ස්ථර එකට සම්බන්ධ කරන ජාලගත ආරක්ෂාවක් ගොඩනැගීමයි. මෙම සම්පූර්ණ උපායමාර්ගය යුක්රේනයට රුසියාවේ විශාල ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාර බහුතරයක් උපරිම හානි සිදු කිරීමෙන් වැළැක්වීමට හැකිවූ හේතු වලින් එකකි, එම ප්‍රහාර තදින් වැඩිවෙමින් තිබුණද.

රුසියාවේ විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් උපායමාර්ගය සහ පද්ධති

මේ දක්වා, අපි බොහෝවිට රුසියාවේ විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් උත්සාහයන් යුක්රේනයේ උත්සාහයන් සමඟ එකට සාකච්ඡා කර ඇත (ප්‍රවර්ග අනුව සසඳා බැලීම සඳහා). රුසියාව මුළුමනින්ම විරුද්ධ-UAV යුද්ධය කෙසේ ආරම්භ කරන්නේද යන්න සාරාංශ කිරීම වටිනවා, මන්ද එය වෙනස් අභියෝග මුහුණ දෙන නිසාය: එනම්, යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන්වලට එරෙහිව ආරක්ෂා වීමත්, එකම යුද්ධ භූමියේදී තමන්ගේ ප්‍රොක්සි හමුදාවන්ට සපයා ඇති ඩ්‍රෝන් සහ තමන්ගේම ඩ්‍රෝන් සමඟ ගනුදෙනු කිරීමත්.

යුක්රේන යුද්ධ භූමියේදී, රුසියානු හමුදා බහුලව කනගාටු වන්නේ ยุුද්ධමය ඩ්‍රෝන් ගැනයි – තම හමුදාවන් නිරීක්ෂණය කරන කුඩා ක්වොඩ්කොප්ටර් වලින් ආරම්භ කර, Switchblades වැනි ව්‍යාජ මියුනිෂන් හෝ Bayraktar TB2 වැනි විශාල UAV දක්වා (නමුත් 2022 පසු රුසියානු ගුවන් ආරක්ෂාව හේතුවෙන් මේවා අල්ප විය). රුසියාවේ බරපතළ ඒකාබද්ධ ගුවන් ආරක්ෂාව (ශීත යුද්ධ සමයේ නිර්මාණය කළ) ඉහළ උසස් තලවලදී ඉතා කාර්යක්ෂම විය, ඒ නිසා යුක්රේනයේ විශාල ඩ්‍රෝන් අසාර්ථක විය. නමුත්, අඩු උසින් පියාසර කරන කුඩා ඩ්‍රෝන්වලට, රුසියාවටද යුක්රේනය මෙන්ම තනි ස්ථාන ආරක්ෂාව සහ විදුලි යුද්ධ (EW) වැඩිදියුණු කිරීමට සිදු විය.

අපි රුසියාවේ බොහෝ පද්ධති සාරාංශ කරලා තියෙනවා: Pantsir-S1 සහ Tor-M2 යාන්ත්‍රික විනාශයට, Abzats සහ Gyurza ජැම් කිරීම සඳහා, Yolka සහ අනෙකුත් අන්තර්ග්‍රහණකාරක යාන්ත්‍රික ඩ්‍රෝන්-විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් සඳහා. ඒ අමතරව, රුසියාව සාම්ප්‍රදායික විදුලි යුද්ධ ඒකක ලෙස Borisoglebsk-2 සහ Leer-3 පද්ධති භාවිතා කරයි යුක්රේන UAV පාලනයන් ජැම් කිරීම සහ ඔවුන්ගේ GPS වංචා කිරීම සඳහා. උදාහරණයක් ලෙස Leer-3 යනු Orlan-10 ඩ්‍රෝන්වලම EW වේදිකා ලෙස භාවිතා කර සන්නිවේදන ජැම් කරන පද්ධතියකි (ඒ නිසා රුසියාව සෘජුවම ඩ්‍රෝන්වලින් ඩ්‍රෝන්වලට විදුලි යුද්ධ ක්ෂේත්‍රයේද යුද්ධ කරයි).

ඉතා වටිනා ප්‍රදේශ ආරක්ෂා කිරීමේදී (මොස්කව් හෝ ක්‍රිමියාවේ ගුවන් හමුදා කඳවුරු වැනි), රුසියාව ස්ථර ආරක්ෂාවක් යොදයි: ආරම්භක අනතුරු ඇඟවීම් රේඩාර්, ඩ්‍රෝන්වලට මාර්ගෝපදේශනය අහිමි කිරීමට EW, Pantsir වැනි කෙටි දුර පද්ධති, සහ මොස්කව්හි ගොඩනැගිලි උඩින් AK සහ යන්ත්‍රගන රැගෙන සිටින කුඩා අවි කණ්ඩායම් දක්වා ඩ්‍රෝන් හරහා යනවාට වෙඩි තැබීමට. පුටින්ගේම ආරක්ෂක කණ්ඩායම දැන් නිතරම විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් රයිෆල් රැගෙන යයි (2025 ජූලි මාසයේ දැක්කා පරිදි) – එය X-ආකාරයේ සක්‍රිය අන්තර්ග්‍රහණකාරකයක් ලෙස විස්තර කරයි, ඩ්‍රෝන් හඳුනාගෙන අක්‍රිය කිරීමට හැකි, බොහෝවිට ජැම් කිරීම හෝ ප්‍රාදේශීය EMP මගින් economictimes.indiatimes.com economictimes.indiatimes.com. මෙය රුසියාව ඩ්‍රෝන් තර්ජනය මොස්කව්වේද කෙතරම් තදින් සලකනවාද යන්න පෙන්වයි.

තවත් පැතිකඩක් වන්නේ ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් මෙහෙයුම්යි: රුසියාව සතුව ඉලෙක්ට්‍රොනික නිරීක්ෂණ ඒකක තිබේ, ඒවා යුක්රේන ඩ්‍රෝන් මෙහෙයුම්කරුවන්ගේ ස්ථානය රේඩියෝ සම්බන්ධතා හරහා හඳුනා ගැනීමට උත්සාහ කරයි. ඔවුන්ට හැකියාවක් ඇති මෙහෙයුම්කරුගේ ස්ථානය හඳුනාගත් පසු, බොහෝවිට ඔවුන් ප්‍රතිචාර දක්වන්නේ ආර්ටිලරි ප්‍රහාර හෝ ස්නයිපර් කණ්ඩායම් මඟින් ඩ්‍රෝන් කණ්ඩායම අහෝසි කිරීම සඳහාය – මූලික වශයෙන් “ඩ්‍රෝනයට ප්‍රතිචාර දක්වන්නේ එය පාලනය කරන මිනිසාට ප්‍රතිචාර දක්වීමෙනි.” Atlantic Council 2025 මැදදී සටහන් කළේ “රුසියාව වැඩි වශයෙන් ඉලක්ක කරන්නේ යුක්රේන ඩ්‍රෝන් මෙහෙයුම්කරුවන් සහ ඔවුන් රඳා පවතින රේඩාර් ස්ථාන” බවයි, යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන් ආවරණයේ හිස්තැන් නිර්මාණය කිරීමට උත්සාහ කරමින් atlanticcouncil.org. මෙය යෝජනා කරන්නේ රුසියානු ආචාරධර්මය සතුරාගේ ඩ්‍රෝන් ජාලය මුළුල්ලක් ලෙස දකින බවයි – ඩ්‍රෝනයට පමණක් නොව, එය සහාය දක්වන යටිතල පහසුකම් (බිම් පාලනය, දත්ත සම්බන්ධතා ආදිය) ප්‍රහාර කිරීමයි.

ලේසර් සහ අනාගත තාක්ෂණය: අපි සලකා බැලුවා රුසියාව 2022දී පවසන ලද Zadira ලේසර් පද්ධතිය යොදවා ඇති බව, බටහිර නිලධාරීන් සැකපත් වූ බව defensenews.com. Zadira යුද්ධ භූමියේ භාවිතයට ලක්වී තිබේද නැද්ද යන්න නොතහවුරු වුවද, රුසියාව 2025දී පෙන්වා දුන්නේ ඔවුන් සතුව චලිත ලේසර් ගුවන් ආරක්ෂණ ආදර්ශ පද්ධති තිබෙන බවයි, ඒවා පරීක්ෂණවලදී ඩ්‍රෝන විනාශ කළ හැකි බව economictimes.indiatimes.com. රුසියාව තාක්ෂණික විසඳුම් මත අවධානය යොමු කරන බැවින්, ඔවුන් ඩ්‍රෝන් ආරක්ෂාව සඳහා දිශා-ශක්ති ආයුධ (directed-energy weapons) සංවර්ධනය කරමින් සිටින බව විශ්වාස කළ හැකියි, එහෙත් බල සැපයුම සහ චලිතතාව තවමත් අභියෝග වේ (යුක්රේනයේ Tryzub ලේසර් සඳහාද එය එසේමයි). අමතරව, රුසියානු රාජ්‍ය මාධ්‍ය සමහර විට මයික්‍රෝවේව් ආයුධ වැනි අමුතු අදහස් ප්‍රචාරය කරයි, කෙටි දුරින් ඩ්‍රෝන් පරිපථ විනාශ කිරීමට, නමුත් එවැනි පද්ධති ක්‍රියාත්මකව භාවිතා වූ බව තහවුරු වී නැත.

විදේශ අත්දැකීම්: රුසියාව අනෙකුත් රටවල්ගේ අත්දැකීම්ද භාවිතා කර ඇති බවක් ඇත. උදාහරණයක් ලෙස, ඔවුන් නිරීක්ෂණය කළේ ඇමරිකානු හමුදා සිරියාව සහ ඉරාකයේ ISIS ඩ්‍රෝන වලට මුහුණ දුන් ආකාරයයි – එයින් සමීපවම සමාන ක්‍රම භාවිතා කිරීමක් ලෙස ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධ (EW) භාවිතය හෝ ස්නයිපර්වරුන්ට ඩ්‍රෝන වෙත වෙඩි තැබීමට පුහුණු කිරීම වැනි ක්‍රියාමාර්ග ගත්හ. රුසියානු ස්නයිපර්වරුන්ට විශේෂිත ඉහළ බලපෑම් දර්පණ (scopes) ලබාදී කුඩා UAV වෙත වෙඩි තැබීම පුහුණු කරන ලෙස කියා තිබූ කතාන්දරයක්ද ඇත (ඒක ඉතාමත් සාර්ථක අනුපාතයක් නොවුවද, සමහරවිට එක් වරක් වාසියක් ලැබිය හැකියි).

මූලික වශයෙන්, රුසියාවේ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් උපායමාර්ගය බහු-ස්තර සහ චලිතතාව සහ ඉලෙක්ට්‍රොනික ක්‍රියාමාර්ග ප්‍රමුඛ කරයි. පසුපසට පැකට් ජැමර් වැනි චලිත EW ඒකක කණ්ඩායම් මට්ටමේ ව්‍යුහගත වශයෙන් යොදා ගනී, විශාල පද්ධති ප්‍රාථමික වත්කම් ආවරණය කරයි. කයිනටික් අතුරුදහන් (ක්ෂිප්‍රාණු, හෝ අතුරුදහන් ඩ්‍රෝන වුවද) අවශ්‍ය විට භාවිතා කරයි. සහ රුසියාව ස්වයංක්‍රීය කිරීම සහ AI සඳහා ආයෝජනය කිරීමට බිය නොවෙයි – Abzats සහ Gyurza පද්ධති මිනිසුන්ට වඩා වේගයෙන් ප්‍රතිචාර දක්වන ස්වයංක්‍රීය හෝ අර්ධ-ස්වයංක්‍රීය ආරක්ෂණය කරුණු තහවුරු කරයි.

අවසානයේ, රුසියාව පිරිවැය-හුවමාරු පැතිකඩ කෙසේ දක්නවාද යන්න පිළිබඳ සටහනක්: රුසියානු යුධ ලේඛකයන් බොහෝවිට $1-2 මිලියන Buk මිසයිලයක් $10,000 වැනි වාණිජ ඩ්‍රෝනයක් පහරදීමට භාවිතා කිරීම නරක හුවමාරුවක් බව සටහන් කරයි. එබැවින්, ඔවුන් “අඩු වියදම්” ප්‍රතිචාර සඳහා උනන්දුවක් දක්වයි – ඒ නිසාම අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන සහ සරල විදුලි යුධ උපකරණ ජනප්‍රියව නිෂ්පාදනය කිරීමේ උනන්දුව. 2025 අගෝස්තු වන විට, රුසියානු ආරක්ෂක කර්මාන්තය අවශ්‍ය නම් ලක්ෂ ගණනින් අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන නිෂ්පාදනය කිරීමට සැලසුම් ඇති බව පවා පෙන්වා දී ඇත, ආරක්ෂාව සපුරාලීම සඳහා ප්‍රහාරය සපුරාලන තරමටම mexc.com. මෙය සංඛ්‍යාත්මක ක්‍රීඩාවක් වන අතර, රුසියාව ඩ්‍රෝන සහ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන සංඛ්‍යාත්මක තරඟයෙන් පසුපස නොයන ලෙස උත්සාහ කරයි.

පද්ධති සැසඳීම: වියදම, ගමනාගමනය සහ කාර්යක්ෂමතාවය

යුක්රේනය සහ රුසියාව විසින් ක්ෂේත්‍රගත කළ ප්‍රධාන ප්‍රති-ඩ්‍රෝන පද්ධති සමාලෝචනය කළ පසු, ඒවා වියදම, කාර්යක්ෂමතාවය සහ ගමනාගමනය යන මූලික මානවලින් සැසඳීම ප්‍රයෝජනවත් වේ. සෑම පද්ධතියක්ම හුවමාරු ඇත, සහ හොඳම විසඳුම බොහෝවිට තත්ත්වය මත රඳා පවතී.

• ආපන හා තිරසාරභාවය: ආපනය වැදගත් සාධකයක් ලෙස පෙනී යයි. යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙදෙනාම අඩු වියදමින් නිෂ්පාදනය කළ හැකි, විනාශයට පත් කළ හැකි ඩ්‍රෝන දහස් ගණනක් අඩංගු ඩ්‍රෝන කණ්ඩායම්වලට මුහුණ දීමට සිදුවෙයි. සෑම ඩ්‍රෝනයකටම ඉහළ වියදම් සහිත අත්‍යවශ්‍ය අවි භාවිතා කිරීම නොහැකිය. යුක්රේනය සඳහා, IRIS-T හෝ NASAMS වැනි බටහිරයෙන් සැපයෙන මිසයිල් පද්ධති එක් වාරයකට ඉතා කාර්යක්ෂම (ඉතා ඉහළ විනාශකාරීතාවයක්) නමුත් ඉතා සීමිත ප්‍රමාණයකින් සහ එක් මිසයිලයක් සඳහා ලක්ෂ ගණනක් ඩොලර් වියදම් වේ. එයට විරුද්ධව, පැරණි ගෙපාර්ඩ් (Gepard) පද්ධතියට සාපේක්ෂව අඩු වියදමින් 35mm ගෝලා භාවිතා කළ හැක (AHEAD වර්ගයේ ගෝලා 20ක් වැනි පිපිරීමක් දහසකට ආසන්න ඩොලර් වියදමක් ඇතිවිය හැක) සහ එය Shahed ඩ්‍රෝනයක් විනාශ කිරීමට හැකිය english.nv.ua. මෙය Gepard පද්ධතිය කාර්යක්ෂම වීමත් සමඟම ආර්ථික වශයෙන්ද වාසිදායක බවට පත් කරයි, එබැවින් එය ලැයිස්තුවේ ඉහළින් පවතී. එසේම, බර යන්ත්‍රගත ගිනි අවි සඳහා වන ගෝලා හෝ නව Horoshok රයිෆල් ගෝලා මිසයිල වලට සාපේක්ෂව ඉතා අඩු වියදමකින් ලබා ගත හැකි අතර – ඒවා ප්‍රමාණවත් කාර්යක්ෂමතාවක් ලබා දිය හැකි නම් අවසන් ආරක්ෂාව සඳහා ඉතා සුදුසුය. රුසියාව පැත්තෙන්, Pantsir මිසයිල පද්ධතිද ඉතා වියදම් සහිතයි (~මිසයිලයක් සඳහා $60,000+) නමුත් Yolka වැනි ඩ්‍රෝන අත්‍යවශ්‍ය අවි හෝ 30mm ගුවන් විරෝධී ගිනි අවි වලින් එල්ල කරන ගෝලා වාරයක් එක් සටනකට අඩු වියදමකින් සිදු කළ හැක. අත්‍යවශ්‍ය ඩ්‍රෝන වියදම් සුරක්ෂිත විසඳුමක් ලෙස වෙන්වී පෙනේ: පෙර සඳහන් පරිදි, යුක්රේන අත්‍යවශ්‍ය ඩ්‍රෝන කිහිපයක් Shahed ඩ්‍රෝන වලට වඩා ~30 ගුණයකට අඩු වියදමකින් විනාශ කළ හැක english.nv.ua english.nv.ua, මෙය වියදම් අනුපාතය යුක්රේනයට වාසිදායක ලෙස හැරවයි. මෙයයි දෙරටම දැන් අත්‍යවශ්‍ය ඩ්‍රෝන වැඩි වශයෙන් යොදා ගැනීමට හේතුව – ඒවා අඩු වියදමින් තොග නිෂ්පාදනය කළ හැකි බවට පොරොන්දු වේ. ඉලෙක්ට්‍රොනික යුධ උපකරණ වලටත් තමන්ගේම වියදම් මානකරණයක් ඇත: ඔබ උපකරණයට ආයෝජනය කළ පසු, ඔබට ගෝලා වියදම් නොකර බොහෝ ඩ්‍රෝන බාධා කළ හැක, එය ඉතා ආකර්ෂණීයයි. නමුත්, උසස් ඉලෙක්ට්‍රොනික යුධ උපකරණ මුලදී අඩු වියදමින් ලබා ගත නොහැක (Atlas වැනි සම්පූර්ණ පද්ධතියක් රට පුරා ආවරණය සඳහා මිලියන දහස් ගණනක් ඩොලර් වියදම් වේ nextgendefense.com). සමස්තයෙන්ම, අපි මෙවැනි ප්‍රවණතාවයක් දැකිය හැක: අඩු වියදමින්, පුළුල් ලෙස යොදා ගත හැකි ආරක්ෂාවන් (ගිනි අවි, ජැමර්, ඩ්‍රෝන-විරුද්ධ ඩ්‍රෝන) බොහෝ ඩ්‍රෝන වලට මුහුණ දීමට යොදා ගනී, ඉහළ වටිනාකමක් ඇති ඉලක්ක හෝ හරහා පැන යන ඩ්‍රෝන සඳහා පමණක් වියදම් සහිත අත්‍යවශ්‍ය අවි රඳවා තබයි.
• කාර්යක්ෂමතාව සහ විශ්වාසනීයතාව: කාර්යක්ෂමතාව මැනිය හැක්කේ ඩ්‍රෝනය විනාශ කිරීම හෝ අක්‍රිය කිරීමේ හැකියාව අනුවය. ඉහළ කාර්යක්ෂමතාවක් ඇති පද්ධති (SAM, උසස් ලේසර් වැනි) එක් ප්‍රහාරයකින්ම සාර්ථක විය හැකි නමුත් එය අවශ්‍යයට වඩා වැඩිය හෝ සංඛ්‍යාත්මකව පහසුවෙන් පිරිහිය හැක. විදුලි යුධ (EW) පද්ධති ඉතා කාර්යක්ෂම විය හැක – උදාහරණයක් ලෙස, යුක්රේන විදුලි යුධය නිසා විශාල ප්‍රතිශතයක් Shahed ඩ්‍රෝන ඉලක්කයට ළඟා වීම අසාර්ථක වූ බව වාර්තා වේ english.nv.ua. නමුත් විදුලි යුධයේ කාර්යක්ෂමතාව ප්‍රතික්‍රියාකාරක මගින් අඩු විය හැක (නව රුසියානු ඩ්‍රෝන විදුලි බාධා වලට ප්‍රතිරෝධය දක්වන ආකාරය දැකිය හැක) english.nv.ua. ගිනි අවි සහ MANPADS වල සාර්ථකත්වය මධ්‍යම මට්ටමකයි; මෙය කුසලතාව සහ හොඳ පිහිටීම අවශ්‍ය කරයි, සහ බොහෝ ඩ්‍රෝන ගිනි අවි ප්‍රහාර වලින් පලා ගොස් ඇති අතර හෝ MANPADS ප්‍රහාර පරාසයට වඩා පහළින් පියාසර කර ඇත. අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝනවල කාර්යක්ෂමතාව තවමත් ඇගයීමේදීය; යුක්රේනයේ පළමු උත්සාහයන් ඉතා හොඳ ප්‍රතිඵල ලබාදී ඇත (එකම රාත්‍රියක දහයකට අධික ඩ්‍රෝන විනාශ කිරීමක්) english.nv.ua, නමුත් ඒවාද අසාර්ථක විය හැකි අතර හෝ පලා යා හැක, විශේෂයෙන්ම සතුරු ඩ්‍රෝන චලිත වුවහොත් හෝ ප්‍රති-ප්‍රතික්‍රියාකාරක තිබේ නම්. යුක්රේනයේ විශේෂඥයෙකු අනතුරු අඟවූයේ අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝනයක සාර්ථකත්වය “ප්‍රධාන වශයෙන් මෙහෙයුම්කරුගේ කුසලතාව, ඩ්‍රෝනයේ උස සහ අල්ලා ගැනීමේ භූගෝලීය හැඩය මත රඳා පවතින බවයි” – චලිත ඉලක්කයක් චලිත ඩ්‍රෝනයකින් අල්ලා ගැනීම අපහසුය english.nv.ua. එබැවින්, යුක්රේනයේ අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන සංවර්ධකයෝ මෙහෙයුම්කරුගේ කුසලතාවය අඩු කිරීමට AI එකතු කරමින් සිටිති. රුසියාවේදී, ඒවාගේ සංයුක්ත ආයුධ භාවිතය – පළමුව විදුලි බාධා, පසුව වෙඩි තැබීම – නිවසේ ආරක්ෂාව සඳහා කාර්යක්ෂම බව පෙන්වා ඇත (මොස්කව් සිදුවීමේදී ඩ්‍රෝන 8න් 5ක් Pantsir මගින් වෙඩි තබා විනාශ කිරීම, 3ක් විදුලි බාධා කළ පසු en.wikipedia.org යන්න කාර්යක්ෂම ස්තරාත්මක ආරක්ෂාවකට උදාහරණයකි). පෙරහැර හැසිරවීමේ හැකියාව ද ක්ෂේත්‍රයේ කාර්යක්ෂමතාවයට බලපායි: පුද්ගලයා විසින් රැගෙන යා හැකි විදුලි බාධකයක් හෝ pickup රථයකට සවිකළ පද්ධතියක් අවශ්‍ය තැනට ඉක්මනින් ගෙන යා හැක, නමුත් විශාල පද්ධතියක් සියලු හිස් තැන් ආවරණය නොකරනු ඇත. යුක්රේනයේ pickup රථ සහිත චලිත කණ්ඩායම් ඉතා කාර්යක්ෂම වී ඇත, මන්ද ඔවුන් ඩ්‍රෝන දැකෙන තැනට ඉක්මනින් යා හැකි බැවිනි english.nv.ua english.nv.ua. පෙරහැර හැසිරවීමේ හැකියාව සාමාන්‍යයෙන් පරාසය අඩු වීමත් සමඟ යාත්‍රා වේ – උදාහරණයක් ලෙස, උරහිසෙන් වෙඩි තැබිය හැකි Stinger එකක් උපරිමයෙන් ~4-5 කි.මී. උසකින් පියාසර කරන ඩ්‍රෝනක් පමණක් ඉලක්ක කර ගත හැක, නමුත් රථ පද්ධතියක් වැඩි ප්‍රදේශයක් ආවරණය කළ හැක.
• පරිපාලන සහ යාන්ත්‍රණික යොදවීම් ව්‍යුහය: යුක්රේන පාර්ශවයේ, සෑම ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් මෙවලමක්ම හැකි ඉක්මනින් ගමන් කළ හැකි ලෙස නිර්මාණය කර ඇත, ඉදිරිපසයේ ගතික ස්වභාවය හේතුවෙන්. ගෙපාර්ඩ් රථ අවශ්‍ය තැනට ගමන් කරයි (ඉතා විශාල ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාරවලදී විවිධ නගර ආරක්ෂා කිරීමට නැවත යොදවා ඇත). ඇට්ලස් EW පද්ධතිය විශාල ජාලයක් වුවද, එය ක්ෂේත්‍රයේ ත්‍රයිපෝඩ් හෝ වාහන මත බෙදා හැරිය හැකි කුඩා ඒකක රැසකින් සමන්විත වේ nextgendefense.com. ඩ්‍රෝන් අල්ලාගන්නා උපාංග ස්වභාවිකවම ගමන් කළ හැකි – බොහෝවිට පිටුබෑග්වල හෝ වාහන බූට්වල රැගෙන යන අතර, අතින් හෝ සරල නළ මගින් එල්ලියට යැවිය හැක mexc.com mexc.com. මෙම විකේන්ද්‍රණය නිසා, වාඩි මට්ටමේ ඒකකවලට පවා ඉහළ මට්ටමේ සම්පත් සඳහා රැඳී නොසිටිමින් ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් හැකියාවක් තිබිය හැක. රුසියාවද එහි බොහෝ ප්‍රති-UAV ක්‍රම ඉදිරිපස යාන්ත්‍රණයට යොදවිය හැකි ලෙස සහතික කර ඇත: උදා., ඇඳි හැඳිය හැකි ජැමරය, ස්ටුපෝර් (රුසියාව වසර කිහිපයකට පෙර හෙළි කළ රයිෆල් ආකාරයේ ජැමරය) වැනි විවිධ පිටුබෑග් EW ඒකක, සහ ටෝර් හෝ පන්සිර් ඒකක සෘජුවම ප්‍රධාන බලකා ඒකකවලට අමුණා තිබීම. ලේසර් සමඟ විපරීතයක් දැක්විය හැක – දැනට, ලේසර් ඉතා ගමන් කළ නොහැක (යුක්රේනයේ ට්‍රයිසුබ්ට ට්‍රක් වේදිකාවක් අවශ්‍ය විය හැක defensenews.com defensenews.com, සහ බොහෝ අනෙකුත් ඉහළ ශක්තිමත් ලේසර්වලට වාහන හෝ ස්ථාවර ස්ථාන අවශ්‍ය වේ). එබැවින් ලේසර් ස්ථාවර ආරක්ෂාව සඳහා ඉතා ප්‍රභල විය හැකි නමුත් (උදා., නගරයක් හෝ න්‍යෂ්ටික බලාගාරයක් අවට) තවමත් සෑම ඒකකයකටම ක්ෂේත්‍රයේ තිබිය නොහැක.

සාමාන්‍යයෙන්, යුක්රේනයේ ප්‍රවේශය වන්නේ ස්ථාවර සහ ගමන් කළ හැකි ආරක්ෂාවන් මිශ්‍ර කිරීමයි, දිගු ඉදිරිපසට ඩ්‍රෝන් ඕනෑම තැනක පෙනී සිටීමේ අවදානමට ප්‍රතිචාර දක්වමින් යාන්ත්‍රණික අග්‍රයෙහි ගමනාන්තයට වැඩි අවධානය යොමු කරමින්. රුසියාවේ ප්‍රවේශයද එසේම ප්‍රධාන සම්පත් (ගබඩා, නගර වටා) ස්ථාවර ආරක්ෂාව සහ ගමන් කළ හැකි ඒකකවලින් ඔවුන්ගේ යාන්ත්‍රණික හමුදාවන් සමඟ ගමන් කරමින් යුක්රේන ඩ්‍රෝන්වලට ජැම් හෝ වෙඩි තැබීම මිශ්‍ර කරයි.

අවසන් වශයෙන්, විශාල කිරීමේ හැකියාව සලකා බැලිය යුතුය: ඩ්‍රෝන් තර්ජන තවදුරටත් වැඩි වුවහොත් කුමන පද්ධති ඉක්මනින් විශාල කළ හැකිද? අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන් සහ ගිනිඅවි පදනම් කළ පද්ධති ඉතා ඉක්මනින් විශාල කළ හැක – නිෂ්පාදන රේඛා සහ අරමුදල් තිබේ නම් – ඒවා වාණිජ තාක්ෂණය හෝ දැනට පවතින කර්මාන්ත ශාලා භාවිතා කරයි (උදා., යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන් විනෝදාස්වාද කොටස් දහස් ගණනක් අල්ලාගන්නා උපාංග සඳහා යළි භාවිතා කිරීම). ඉහළ තාක්ෂණික SAM පද්ධති යුද්ධ කාලයේදී පහසුවෙන් විශාල කළ නොහැක (ඒවා දිගු, සංකීර්ණ සැපයුම් දාම මත රඳා පවතී). EW පද්ධති අතරමැද වේ: ඒවා ඉලෙක්ට්‍රොනික උපාංග මත රඳා පවතින නමුත් බොහෝවිට COTS (වාණිජව වෙළඳපොළේ ඇති) කොටස් භාවිතා කරයි, එබැවින් හදිසි උත්සාහයකින් (යුක්රේනයේ ඇට්ලස් හරහා දහස් ගණනක් පවතින ජැමර ජාලගත කිරීම වැනි) ආවරණය විශාල කළ හැක.

යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙදෙනාම අත්දැකීම් මඟින් කුමන පද්ධති සංයෝජන හොඳම ප්‍රතිඵල ලබාදෙනවාද යන්න ඉගෙනගෙන ඇත. යුක්රේනය සඳහා, EW සහ අත්අඩංගුවට ගැනීමේ පද්ධති බහුතරය පාලනය කිරීමට සහ ගන්/ MANPADS භාවිතයෙන් ඉතිරිවූවා අල්ලා ගැනීමට භාවිතා කරන පෙළගස්වන ආරක්ෂාවක් ප්‍රභලව ක්‍රියාත්මක වී ඇත – 2023 මැද වන විට, සතියකට එහි නගර වෙත එල්ල වූ Shahed ඩ්‍රෝන බහුතරයක්, බොහෝවිට 70-80% හෝ ඊට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක්, මෙම මිශ්‍රණය භාවිතයෙන් යුක්රේනය විසින් පහරදමා විනාශ කරමින් සිටියේය english.nv.ua english.nv.ua. රුසියාව සඳහා, අඩු ප්‍රමාණයක නමුත් ඉලක්කගත යුක්රේනියානු ඩ්‍රෝන ප්‍රහාරයන්ට මුහුණ දීමේදී, මුල් අවධානම් පණිවිඩ, EW සහ ලක්ෂ්‍ය ආරක්ෂණ පද්ධති සංයෝජනයක් බොහෝවිට යුක්රේනියානු UAV වලින් යුධමය හානියක් සිදුවීම වැළැක්වීමට හැකිවී ඇත – එහෙත් යුක්රේනියානු ප්‍රහාරයන්ගේ දුර වැඩි වන විට (මොස්කව් සහ ක්‍රිමියාව හරහා), ආවරණයේ දුර්වලතා සමහරවිට අනාවරණය වී ඇත.

මෑත සංවර්ධන (2024–2025): විකාශනය වන තාක්ෂණය සහยุුධ උපායමාර්ග

2024 සිට 2025 දක්වා කාලය දෙපාර්ශවයේම ඩ්‍රෝන යුද්ධයේ ඉතා වේගයෙන් විකාශනය වීමෙන් යුක්තව තිබුණි. සෑම මාස කිහිපයකටම නව තාක්ෂණ හෝ දැනට පවතින ඒවා භාවිතා කරන නව ක්‍රම ක්ෂේත්‍රයට පැමිණෙයි. මෙන්න මෑත කාලීන වැදගත් සංවර්ධන කිහිපයක් සහ ඒවා අනාගතයට කුමක් පෙන්වන්නට හැකිද යන්න පිළිබඳ සාරාංශයක්:

• විශාල ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාර සහ වාර්තාගත ඉහළ සංඛ්‍යා: රුසියාව 2023 අගභාගයේ සිට 2024 දක්වා එක්ම දිශාවක ප්‍රහාර ඩ්‍රෝන (ප්‍රධාන වශයෙන් Shahed-136) භාවිතය දැඩි ලෙස වැඩි කළාය. 2024 ජූලි මාසයේ එක් රාත්‍රියකදී, යුක්රේනය කියා සිටියේ රුසියාව එක් රැල්ලක ඩ්‍රෝන 728ක් වාර්තාගත ලෙස යැවූ බවයි english.nv.ua english.nv.ua – යුක්රේන ආරක්ෂාව අතින් පිරවීමේ අරමුණින් මෙය අද්විතීය ඩ්‍රෝන පිරිසක් විය. මෙයට ප්‍රතිචාර ලෙස, යුක්රේනයේ අවධානය දැඩි ලෙස හැරුණේ පිරිවැය අඩු සමූහ ආරක්ෂාවටය. අපි සාකච්ඡා කළ වැඩසටහන් බොහොමයක් සඳහා මෙය ප්‍රධාන හේතුව විය: අල්ලාගැනීමේ ඩ්‍රෝන සඳහා තල්ලු කිරීම, Horoshok ගිනිඅවි, සහ Atlas ජැම් කිරීමේ බිත්ති සියල්ලටම ඉතා ඉක්මනින් වැදගත් විය, යුක්රේනය දිනකට ඩ්‍රෝන 1,000ක් (සෙලෙන්ස්කි අනතුරු ඇඟවූ සංඛ්‍යාවක්) මුහුණ දිය හැකි බවට මුහුණ දුන් විට english.nv.ua english.nv.ua. දිනකට 1,000ක් නිතරම නොපැමිණී තිබුණද, 2024 අග භාගයේදී රුසියාව මාසිකව දහස් ගණනක් ඩ්‍රෝන නිෂ්පාදනය කරන බව කියා සිටියේය, සහ පුටින් 2025දී ඉදිරි වසරේ ඩ්‍රෝන නිෂ්පාදනය ගුණයක් 10ක් වැඩි කර වාර්ෂිකව ඒකක 1.4 මිලියනක් දක්වා ඉහළ දැමීමට (ඉතාමත් ඉලක්කගත සංඛ්‍යාවක් වන අතර සියලු කුඩා ඩ්‍රෝන ඇතුළත් විය හැක) reuters.com සැලසුම්発. ප්‍රධාන කරුණු: යුක්රේනය තවදුරටත් විශාල ප්‍රහාර සඳහා සූදානම් වන අතර ආරක්ෂාව ඒ අනුව හැඩගස්වා ඇත – උදාහරණයක් ලෙස, හැකි තරම් ස්වයංක්‍රීය කිරීම උත්සාහ කරයි, මන්ද මනුෂ්‍ය මෙහෙයුම්කරුවන්ට එකවර සිය ගණනක් ප්‍රහාරයන්ට ප්‍රතිචාර දිය නොහැකි බැවිනි.
• ෆයිබර්-ඔප්ටික් සහ ස්වයංක්‍රීය ඩ්‍රෝන: පෙර සඳහන් පරිදි, රුසියාව 2024දී ෆයිබර්-ඔප්ටික් මඟින් මාර්ගගත කළ ඩ්‍රෝන (විශේෂයෙන්ම විමර්ශනය සඳහා) හඳුන්වා දීම යුක්රේනයේ ජැම් කිරීම සඳහා සෘජු පිළිතුරක් විය. ෆයිබර්-ඔප්ටික් ඩ්‍රෝනයක් සතුව එය පිටුපසට ඇදගෙන යන කේබල් රැලික් ඇත, මෙය මෙහෙයුම්කරු සමඟ සෘජු දත්ත සම්බන්ධතාවයක් පවත්වාගෙන යයි – රේඩියෝ ජැම් කිරීමෙන් ආරක්ෂා වේ. යුක්රේනයට එවැනි ඩ්‍රෝනවලට එරෙහිව එහි ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය අඩු ප්‍රයෝජනවත් බව තේරුණි, එබැවින් ඒවාට මුහුණදීමට වැඩි වශයෙන් කයිනටික් ක්‍රම හෝ අල්ලා ගැනීමේ උපකරණ භාවිතා කළ යුතු විය mexc.com. ඒ සමගම, දෙපාර්ශ්වයේම ඩ්‍රෝන තවත් වැඩි වශයෙන් AI පදනම් වූ ස්වයංක්‍රීයත්වය ලබාගැනීමට පටන් ගත්තාය. පෙර සැලසුම් කළ මාර්ගයන් අනුගමනය කළ හැකි හෝ ඉලක්ක හඳුනාගත හැකි ඩ්‍රෝන, ජැම් කළත් මෙහෙයුම දිගටම කරගෙන යයි. උදාහරණයක් ලෙස, රුසියානු Lancet ප්‍රහාරක ඩ්‍රෝනවල onboard processor වැඩි දියුණු කළ අතර, ඒවා GPS අහිමි වූ විට පවා දෘශ්‍යමය ලෙස ඉලක්කය වෙත යා හැකි විය. යුක්රේනයද එහි දිගු දුර ප්‍රහාරක ඩ්‍රෝන සඳහා AI සංවර්ධනය කළේ “fire-and-forget” හැකියාව GPS නොමැති පරිසරවලදී ලබාදීමටයි mexc.com. මෙම ප්‍රවණතාවය පෙන්වන්නේ ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධය පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවන බවයි – එබැවින් “ජැම් කළ නොහැකි” ඩ්‍රෝන සඳහා නැවත කයිනටික් හෝ ධාරිතාවය මත පදනම් වූ විසඳුම් වෙත හැරීම සිදුවේ.
• ලාසර් සහ ඍජු ශක්ති ආයුධවල උත්පත්තිය: 2025 මුල් භාගයේ ශීර්ෂ පුවතක් වූයේ යුක්රේනය විසින් Tryzub ලාසර් ආයුධය ක්ෂේත්‍රයට හඳුන්වාදීමයි defensenews.com defensenews.com. විස්තර සීමිත වුවද, ලාසර් ආයුධයක් ප්‍රයෝගිකව ඩ්‍රෝන විනාශයට භාවිතා කර ඇති බව කියවීම විශාල මීලගයකි. මෙය ඉහළ ශක්ති ලාසර් තාක්ෂණය සීමිත යුද්ධ භූමියේ යෙදවීම සඳහා ප්‍රමාණවත් ලෙස වර්ධනය වී ඇති බව පෙන්වයි. ඉතා ඉක්මනින්, 2025දී, වෙනත් රටවල් (දකුණු කොරියාව, ජපානය) තමන්ගේම විරුද්ධ ඩ්‍රෝන ලාසර් සේවාවට එක් කරන බව හෙළි කළහ defensenews.com defensenews.com. රුසියාව 2022දී යුක්රේනයේදී තම Zadira ලාසර් (කිලෝමීටර් 5ක් පමණ පරාසයක් කියා ඇත) පරීක්ෂා කළ බවත්, පර්යේෂණ හා සංවර්ධනය දිගටම කරගෙන යන බවත් සඳහන් කිරීම, ඍජු-ශක්ති ආරක්ෂණ ලබන වසරවලදී විශාල භූමිකාවක් ඉටු කළ හැකි බව පෙන්වයි defensenews.com. ලාසර්වලට “පවිත්‍ර කුසලානය” ලෙස සැලකෙන සීමාවක් නැති ගිනිවිදුලි (විදුලි බලය පමණක් අවශ්‍යයි) සහ ආලෝක වේගයෙන් ප්‍රහාරය කිරීමේ හැකියාව ඇතත්, කාලගුණය, දැකිය හැකි පරාසය, විදුලි බලය/සීතල කිරීමේ අවශ්‍යතා මත සීමා වේ. එහෙත්, යුක්රේනය වාර්තා වන පරිදි තම ආයුධ සංවර්ධන වැඩසටහන් තුළ විරුද්ධ-ෂාහෙඩ් ලාසර් මත අවධානය යොමු කරයි defensenews.com, සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ ඉදිරි DragonFire ලාසර් සහ අනෙකුත් ඒවා පූර්ණ වශයෙන් සංවර්ධනය වූ පසු අවසානයේ යුක්රේනයට ලබාදිය හැකිය defensenews.com. 2024 අවසන් වන විට, එක්සත් රාජධානිය 15kW ලාසර්යක් පරීක්ෂා කර සියලු ඉලක්ක විනාශ කළේය nextgendefense.com, මෙය යුක්රේනයේ මිතුරන්ට ඉදිරියේදී ලැබිය හැකි දේ පිළිබඳ ඉඟියක් ලබා දෙයි.
• නැටෝ ඒකාබද්ධ කිරීම සහ අභ්‍යාස: 2024 දී යුක්රේනය නැටෝ සමඟ සෘජුවම ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් උපාය මත වැඩ කළේය (ඒ පිළිබඳව වාර්තා කර ඇති පරිදි, 2024 සැප්තැම්බර් මාසයේ නැටෝ අභ්‍යාසය) reuters.com. මෙය යුක්රේනයට පමණක් නොව නැටෝවටද ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් තාක්ෂණයට ආයෝජනය කිරීමට ප්‍රේරණයක් විය. ඉදිරියට යුක්රේනයට Skyranger වැනි පද්ධති, හෝ වඩාත් උසස් ඉලෙක්ට්‍රොනික වංචාකාරයන්, ලබාදෙන බව අපි බලාපොරොත්තු විය හැක. එසේම, යුක්රේන අත්දැකීම් නැටෝ හමුදා සැලසුම්වලට බලපායි – උදාහරණයක් ලෙස, ඇමරිකානු පෙන්ටගනය 2025 දී එහි පළමු “Top Drone” පාසල පවත්වා, මෙහෙයුම්කරුවන්ට ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් කුසලතා වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා විශේෂයෙන් නිර්මාණය කළ පාඨමාලාවක් හරහා පුහුණු කළේය defensenews.com. අදහස් හුවමාරුවෙන් යුක්රේනය ප්‍රයෝගික භූමියක් බවට පත්ව ඇති අතර එහි පාඩම් බටහිර හමුදාවලට (සහ එයට විරුද්ධව, නව තාක්ෂණය ඉක්මනින් යුක්රේනයට ආපසු) ඇතුළත් වෙයි.
• රූසියාවේ ආරක්ෂක කටයුතු වැඩි කිරීම: 2023–2025 කාලයේදී යුක්රේන ඩ්‍රෝන රූසියාව තුළ වැඩි වාර ගණනකින් පහර දුන් අතර (ගුවන් හමුදා මූලස්ථාන, නාවික නෞකා සහ කුඩා ඩ්‍රෝන මගින් ක්‍රෙම්ලින් භූමියට පවා විශිෂ්ට පහර දීම ඇතුළුව), රූසියාවට තම භූමියේ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් ආරක්ෂාව වැඩි කළ යුතු විය. අපි දැකගත්තා මොස්කව් නගරයේ වහලවල Pantsir පද්ධති, අගනුවර අවට ඉලෙක්ට්‍රොනික යුද්ධ රථ, සහ ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් තාක්ෂණය පරීක්ෂා කිරීමක් වැනි පියවරයන් economictimes.indiatimes.com economictimes.indiatimes.com. 2025 මැද වන විට, රූසියානු මාධ්‍ය නිල වශයෙන්ම රට තුළ ඩ්‍රෝන තර්ජනය ගැන සාකච්ඡා කරමින් නව ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් ඒකක ප්‍රදර්ශනය කළේය. මෙය රූසියාව එහි නවතම තාක්ෂණයේ කොටසක් ඉදිරිපසට නොව ගෘහ ආරක්ෂාවට වෙන් කළ හැකි බව පෙන්වයි, එය යුක්රේන ඩ්‍රෝනවලට යුද්ධ භූමියේ එරෙහිව ලබාගත හැකි ප්‍රමාණයට බලපායි. එයට විරුද්ධව, යුක්රේනයේ දිගු දුර ඩ්‍රෝන පහර (සංශෝධිත සෝවියට් Tu-141 “Strizh” හෝ නව දේශීයව නිපදවන ලද දිගු දුර UAV පද්ධති භාවිතයෙන්) වාසිය වෙනස් කරමින්, රූසියාවට යුක්රේනයට පනවා තිබූ ඒම තට්ටු ආරක්ෂාව සලකා බැලීමට බල කරයි. රූසියාව මොස්කව් වෙත පැමිණෙන මාර්ගවල ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් උගුල් (උදාහරණයක් ලෙස මාර්ගෝපදේශනය වංචා කිරීමට සංඥා විකිරණ, ධාවන මාර්ගවල භෞතික බාධක ආදිය) සකස් කර ඇති බව වාර්තා විය, ඔවුන් එය කෙතරම් ගැඹුරින් සලකනවාද යන්න පෙන්වයි.
• නිෂ්පාදන හා කාර්මික තල්ලුව: රට දෙකම ඩ්‍රෝන් සහ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් නිෂ්පාදනය ජාතික ප්‍රමුඛතාවයක් ලෙස සලකා ඇත. යුක්රේනය R&D සහ මිලදී ගැනීමේ නීති සරල කර නව තාක්ෂණය ඉදිරිපසට ඉක්මනින් ගෙන යාමට ඉඩ සලසා ඇත – 2024 පළමු මාස 9 තුළ පමණක් රජය විසින් දේශීයව සංවර්ධනය කළ අවි 600කට වඩා වැඩි (බොහෝ දෙනා ඩ්‍රෝන් සම්බන්ධ) අනුමත කර ඇත defensenews.com defensenews.com. මෙම අද්විතීය වේගය නිසා Horoshok ගිනිදුම්කරු වැනි දේවල් සංකල්පයෙන් යුද්ධ භූමියට මාස කිහිපයකින්ම ගියේය. රුසියාවද එසේම රාජ්‍ය ව්‍යවසාය හා පුද්ගලික සමාගම් (සැලැස්විය හැකි තරම් විදේශීය කොටස් ලබාගෙන) සක්‍රීය කර නිෂ්පාදනය වැඩි කළාය. ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් සඳහා, Kalashnikov Concern (ගිනි අවි සහ Lancet ඩ්‍රෝනය නිපදවන සමාගම) වැනි සමාගම් දැන් අත්පොත් ජැමර් සහ අල්ලාගන්නා උපකරණ සාමාන්‍ය නිෂ්පාදන ලෙස සංවර්ධනය කරමින් සිටිය හැක. බ්‍රිතාන්‍යයේ නවතම ප්‍රකාශනයක් අනුව යුක්රේනෙහි නිර්මාණය කළ අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝනයක් බ්‍රිතාන්‍යයේ විශාල වශයෙන් නිෂ්පාදනය කර යුක්රේනයට භාවිතයට ලබාදීමට (DSEI 2025දී අනාවරණය විය) breakingdefense.com breakingdefense.com තවත් වැදගත් සංවර්ධනයකි – මෙය පෙන්වන්නේ ජාත්‍යන්තර හවුල්කරුවන් යුක්රේන නවෝත්පාදන එකට නිෂ්පාදනය කර ඉක්මනින් විශාල කිරීම සඳහා සූදානම් බවයි.
• යුද්ධ භූමියේ කාර්ය සාධන පරීක්ෂාව: 2025 අවසන් වන විට, යුක්රේනයේ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන් යුද්ධයේ ලකුණු පත කුමක්ද? යුක්රේන නිලධාරීන් බොහෝවිට ඇතුළු වන ඩ්‍රෝන විශාල ප්‍රමාණයක් විනාශ කරන බව කියති. උදාහරණයක් ලෙස, දැඩි ප්‍රහාරවලදී, යුක්රේන ගුවන් ආරක්ෂාවන් නිතරම බහුතරය Shahed සහ අනෙකුත් UAV අල්ලා ගැනීමට සමත් වේ – සමහර විට 70–80%+ක් දිනකට, යුධ යානා, SAM, ගිනි අවි සහ EW එකතුව නිසා english.nv.ua english.nv.ua. කෙසේ වෙතත්, 20%ක් පමණ කාඩු වුවහොත් ද, එය හානි සහ මරණ සිදු කළ හැක (ආධාරක ව්‍යුහයන්ට දිගටම පහර දීමෙන් පෙනී යයි). රුසියාවට යුක්රේන ඩ්‍රෝනවලට එරෙහිව සාර්ථකත්වය පැහැදිලි නොවුණද, ප්‍රත්‍යක්ෂ සාක්ෂි අනුව බොහෝ යුක්රේන ඩ්‍රෝන තවමත් රුසියානු ඉදිරිපෙළ හරහා ගොස් හමුදා හෝ ගබඩා පහර දෙන බව පෙනේ, යුක්රේනයෙන් නිතරම ඩ්‍රෝන පහරදීමේ වීඩියෝ නිකුත් වීමත් සමඟ. එයින් අදහස් වන්නේ රුසියානු ප්‍රතිචාර ශක්තිමත් වුවද, ඒවා සම්පූර්ණයෙන්ම නොහැරී ඇති බවයි – බොහෝවිට යුක්රේන හමුදාව වැඩි ඩ්‍රෝන එකවර භාවිතා කිරීම, පහළින් පියාසර කිරීම සහ ආවරණයේ දුර්වල ස්ථාන උපයෝගි කිරීමෙන් හැඩගැස්සී ඇත. අඛණ්ඩ නව්‍යකරණ චක්‍රය – ඩ්‍රෝන vs. ප්‍රති-ඩ්‍රෝන – යන දෙකම වාසිය තාවකාලික බව පෙන්වයි. නව ප්‍රති-ඩ්‍රෝන ක්‍රමයක් ඉතා කාර්යක්ෂම විය හැක, නමුත් සතුරා ඒ සඳහා විශේෂยุක්තියක් සොයාගන්නා තුරු පමණි. එබැවින්, දෙපාර්ශවයම සැබෑ කාලයේදී නැවත නැවත යාවත්කාලීන වෙමින් සිටී. යුක්රේන තාක්ෂණික නිලධාරියෙකු පැවසුවේ, “ඔබට ඉක්මනින් දිවිය යුතුයි… මාස කිහිපයකට පසුව එය පරණයි” reuters.com – යන අදහස යුක්රේන යුද්ධ භූමියේ ඩ්‍රෝන සහ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන තාක්ෂණය ඉතා වේගයෙන් විකාශනය වන ආකාරය හොඳින් විස්තර කරයි.

නිගමනය: යුද්ධයේ නව ඉදිරිපෙළ

යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන සහ ප්‍රති-ඩ්‍රෝන පද්ධති අතර තරඟය නව යුධ තාක්ෂණ යුගයක් ආරම්භ කර ඇත. සාමාන්‍ය ඩ්‍රෝන වලට එරෙහිව අහඹු ක්‍රියාමාර්ග ලෙස ආරම්භ වූ දේ දැන් බහු-ස්ථර ආරක්ෂණ ජාලයක් බවට පත්වී ඇත, සියවසකට පැරණි ගිනි අවිවලින් ආරම්භ කර AI මගින් මාර්ගගත කරන ලද අල්ලාගන්නා ඩ්‍රෝන සහ ලේසර් කිරණ දක්වා සියල්ල එකට ඒකාබද්ධ කරමින්. යුක්රේනය සහ රුසියාව දෙදෙනාම විශිෂ්ට හැඩගැස්මක් පෙන්වා ඇත – උසස් තාක්ෂණික නවෝත්පාදන යුද්ධ භූමියේ ප්‍රායෝගිකත්වය සමඟ මිශ්‍ර කිරීමේ හැකියාවක්.

යුක්රේනය සඳහා, ඩ්‍රෝන් ප්‍රහාරයට එරෙහිව ක්‍රියා කිරීම ජාතික ජීවිත රැකීමේ කරුණක් වී ඇති අතර, මෙය අපූරු නව්‍යකරණ සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගිතාවක් ඇති කර ඇත. රටේ “ඩ්‍රෝන් බිත්ති” සංකල්පය – ඉලෙක්ට්‍රොනික යුධ කලා, අල්ලාගන්නා උපකරණ සහ ගන්-ක්ෂිප්‍රණ පද්ධති වලින් සමන්විත පළාත් වශයෙන් පිහිටුවන ආරක්ෂක පටලයක් – දැන් යුරෝපයේ මෙම යුධ ක්‍රමයට එරෙහි පළමු ආරක්ෂක රේඛාවයි atlanticcouncil.org nextgendefense.com. මෙය සාර්ථක නම්, ලෝකයේ සියලුම රටවල් තම ගුවන් අවකාශය අඩු වියදමින් ව්‍යාප්ත වන ඩ්‍රෝන වලින් ආරක්ෂා කර ගැනීමේ ක්‍රමවේදය ලෙස මෙය භාවිතා කරනු ඇත. රුසියාව සඳහා, මෙම යුද්ධය සම්ප්‍රදායික ගුවන් ආරක්ෂාව වටහා නොගන්නා තර්ජනයකට එරෙහිව හමුදා සහ නගර ආරක්ෂා කිරීමේ අවශ්‍යතාව තවත් අවධාරණය කරයි. ස්වයංක්‍රීය ජැමර් සහ ඩ්‍රෝන්-හතුරු උපකරණ සඳහා ඔවුන් කරන ආයෝජනය, අනාගත යුද්ධවලදී සෑම හමුදා ඒකකයකටම ඩ්‍රෝන් විරුද්ධ ආරක්ෂාවක් තිබිය යුතු බව පිළිගැනීමකි.

මෙම සටන තවම අවසන් වී නැත. 2025 වන විට, ඩ්‍රෝන් සහ ඩ්‍රෝන් විරුද්ධ තාක්ෂණය අතර සම්බන්ධය නිතර වෙනස් වන අතර – “රතු රැජින” තරඟයක් ලෙස, එක් පාර්ශවයක් තැන තබා ගැනීමට පවා වේගයෙන් දිවිය යුතු තත්ත්වයකි. ඉදිරියට, තවත් වැඩි ස්වයංක්‍රීයතාව, ඉලෙක්ට්‍රොනික නවීනත්වය, සහ හැකි නම් ධාරිතාවය-ඉලෙක්ට්‍රොනික ආයුධ බලාපොරොත්තු විය හැක. ස්වෝම් එදිරි ස්වෝම් සටන්, එනම් අල්ලාගන්නා කණ්ඩායම් ප්‍රහාරක ස්වෝම් වලට එරෙහිව ක්‍රියා කරන අවස්ථා සාමාන්‍ය විය හැක. දෙපාර්ශවයම වියදම් සටනට මුහුණ දිය යුතුය: ආරක්ෂකයා අඩු වියදමින් නිපදවන ඩ්‍රෝන් විනාශ කිරීමට අධික මුදල් වැය නොකරන ලෙස සැලැස්වීම. එම අර්ථයෙන්, යුක්රේන යුද්ධයේ පාඩම් ලෝකය පුරා තේරුම් ගැනීමක් ඇති කරයි: දැන් ප්‍රභල ගුවන් ආරක්ෂාව සඳහා සම්ප්‍රදායික ගිනි අවි, සයිබර්-ඉලෙක්ට්‍රොනික පාලනය සහ නව්‍ය අඩු වියදම් උපාය මැදිහත් විය යුතු බවයි.

යුධ විශ්ලේෂකයින් බොහෝවිට කියන්නේ යුද්ධයේදී ප්‍රහාරකයා සහ ආරක්ෂකයා වාසිය වෙනස් වන චක්‍රයකින් නටන බවයි. යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන් යුද්ධයේදී, මෙම නර්තනය අපි සජීවීවම යුධ භූමිය සහ නගරවල දැක ගන්නෙමු, එක් නව්‍යකරණයක් අනෙක් පාර්ශවය විසින් ඉතා ඉක්මනින් ප්‍රතිචාර දක්වමින් මරණාත්මක ප්‍රතිපෝෂණ චක්‍රයක් නිර්මාණය කරයි. මෙය 21 වන සියවසේ යුධය යනු සිලිකන් සහ ඇල්ගොරිතමයන් ගැනත්, වානේ සහ ගන්පවුඩර් ගැනත් බව තවත් මතක් කිරීමකි. මහජනතාවට, ඩ්‍රෝන් ගුවන්ගතවීම සහ රේඩියෝ-ගන් අත්දැකීම් ඇති සෙබළුන් වැනි දේවල් විද්‍යා ප්‍රබන්ධයකට සමාන විය හැක – නමුත් භූමියේ සිටින අයට, එය දිවි රැකීමේ දෛනික යථාර්ථය වී ඇත.

අවසානයේ, යුක්රේනයේ ඩ්‍රෝන් විරුද්ධ සටන නිශ්චිතව පෙන්වා දී ඇත්තේ: ආධුනික යුද්ධයේ ඩ්‍රෝන් විරුද්ධ පද්ධති තෝරාගත හැකි දෙයක් නොව, අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් බවයි. ලෝකයේ සෑම හමුදාවක්ම දැන් යුක්රේන සහ රුසියානු අත්දැකීම් අවධානයෙන් නරඹමින්, සමාන හැකියාවන් ලබා ගැනීමට තරඟ කරයි. මෙම මරණාත්මක උත්සාහ-දෝෂ ක්‍රියාවලියේදී, යුක්රේනය සහ රුසියාව අහඹු ලෙස ඩ්‍රෝන් විරුද්ධ යුධ ක්‍රමවේදය පිළිබඳ 교科පොත ලියමින් සිටී. ඔවුන් “ඩ්‍රෝන් හන්තර්” සහ උසස් තාක්ෂණික ආරක්ෂක පද්ධති එකිනෙකාට එරෙහිව යොදවමින් ඉදිරියට යන විට, එහි ප්‍රතිඵලය මෙම යුද්ධයේ පමණක් නොව, වසර ගණනාවකට අනාගත ගුවන් ආරක්ෂක දර්ශනය තීරණය කළ හැකිය.

මූලාශ්‍ර: යුක්රේන සහ රුසියානු නිලධාරීන්ගේ ප්‍රකාශ; යුද්ධ භූමියේ වාර්තා; Forbes, Defense News, Reuters, Atlantic Council සහ අනෙකුත් විශේෂඥයන්ගේ විශ්ලේෂණ english.nv.ua mexc.com nextgendefense.com newsweek.com defensenews.com defensenews.com. මෙය යුක්රේන යුද්ධයේ විරුද්ධ-ඩ්‍රෝන් පද්ධති යොදවීම, හැකියාවන් සහ විකාශනය වන උපායමාර්ග පෙන්වයි.